مرز و تحصيلات، دوگانه‌اي ناسازواره؛ تحليل نقش مراودات مرزي در اشتياق تحصيلي دانش آموزان مناطق مرزي استان كردستان

وجود مشكلات اقتصادي و معيشتي فراوان به دلايلي چون: نبود زير ساخت صنعتي، توسعه نامتوزان، سياست‌هاي اقتصادي ناكارآمد و نبود زمين‌هاي حاصلخيز باعث روي‌آوري زيادي از ساكنين روستاهاي مناطق مرزي كردستان به تجارت مرزي خصوصاً در شكل كولبري شده است. اين امر پيامدهاي فرهنگي مختلفي از جهات منفي به بار آورده است. يكي از حوزه‌هاي فرهنگي كه بشدت تحت تأثير مراودات مرزي قرارگرفته، تحصيلات است. لذا معنا كاوي و تحليل ديدگاه و تجربه مردم روستاهاي مرزي شهرستان بانه و مريوان در خصوص مراودات مرزي و پيامدهاي آن در زندگي تحصيلي دانش‌آموزان آن منطقه هدف اصلي مقاله است. به اقتضاي اهداف، روش آميخته انتخاب شده است. يافته‌ها با تكنيك پرسشنامه، مصاحبه عميق فردي و گروهي و همچنين مشاهده جمع‌آوري گرديده است. در بخش كمي تعداد 380 نفر از دانش‌آموزان با روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شدند. در بخش كيفي با توجه به نوع موضوع، با 38 نفر مصاحبه فردي و گروهي انجام شد. يافته‌ها نشان از آن دارد كه سازوكار مراودات مرزي بر تحصيلات جوانان با مواردي چون: دگرگوني ميدان و عادت‌واره‌ها- قاچاق به‌مثابه كنش فرهنگي- گسيختگي هويت تحصيلي- احاطه ذهنيات ترك تحصيل- استحاله ارزشي تأييد- افت تحصيلي قابل‌تحليل است. نتايج در بخش كمي حاكي از آن است كه مراودات مرزي (رسمي_غيررسمي) بر هر سه بعد اشتياق تحصيلي (رفتاري، عاطفي و شناختي) اثر منفي گذاشته است. بدين معنا كه دانش‌آموزان هرچه بيشتر درگير مسائل اقتصادي باشند، انگيزه و اشتياق آن‌ها براي يادگيري و مشاركت فعال در مدرسه و كلاس كم‌تر بوده و نسبت به انجام تكاليف محوله خود بي‌اعتنا خواهند بود.