بررسي نقش هيئت‌هاي مذهبي در تقويت جامعه مدني (مطالعه موردي: بررسي ديدگاه فعالان هيئت‌هاي مذهبي شهر يزد)

هرچند هيئت‌هاي مذهبي در جامعه سنتي ايران داراي كاركردهاي ديني و اجتماعي مشخص و تثبيت‌شده‌اي بودند، اما با تحولات گسترده در جامعه ايران و مدرن شدن روزافزون آن، نسبت اين هيئت‌ها با ويژگي‌هاي جامعه جديد «مسئله‌دار» شده است. بدان معنا كه هرچند از يكسو، همه هيئت‌هاي مذهبي به‌عنوان «نهادهاي واسطي» كه فرصت تعامل و تشريك مساعي مردم را فراهم مي‌كنند، نقش مؤثري در تقويت ويژگي‌هاي جامعه مدني دارند، اما از سوي ديگر، به جهت ترويج ويژگي‌هاي متناسب با جامعه مدني، همه هيئت‌هاي مذهبي به يك شيوه عمل نمي‌كنند. در اين تحقيق سه «گونه آرماني» هيئت مذهبي يعني گونه هويت‌انديش، گونه بازانديش و گونه مكتب‌انديش از هم تفكيك و نسبت آن‌ها با برخي مؤلفه‌هاي جامعه مدني بررسي شد. گونه بازانديش با اهتمام ورزيدن به «تربيت مدني» افراد جامعه و انتشار پيام‌هاي مدني، در راستاي تقويت جامعه مدني حركت مي‌كند. گونه هويت‌انديش با محوريت بخشيدن به تقويت «هويت شيعي»، بيشتر به‌سوي آفرينش «جامعه‌اي سنت‌گرا» حركت مي‌كند و گونه مكتب‌انديش با محوريت دادن به تقويت «تشكيلات جهادي»، در پي آرمان «جامعه ولايي» است.