نقد و تحليل ساختاري نسخۀ خطي منشآت صادقاي تبريزي و بررسي بينش و روش كاتب (قرن 11ق)

اين پژوهش كوشش خويش را بر آن گمارده است تا از طريق دانش تصحيح و نقد اين مجموعۀ منشآتي مربوط به قرن دهم هجري قمري به‌كتابت ميرزا محمدصادق ناظم تبريزي (صادقاي تبريزي) را موردبررسي قرار دهد و ويژگي‌ها، كاستي‌ها، اهميت اسناد نسخه، و بينش و روش كاتب را در چهارچوب الگويي معنادار نقد كند. درون‌مايۀ نسخۀ فوق شامل مضاميني چون فرمان‌هاي پادشاهان، اسناد ديواني، فتح‌نامه‌ها، و منشآت، و اخوانيات از روزگار سلجوقي تا اوايل صفوي است كه تاكنون موردنقد و انتشار قرار نگرفته‌اند و مي‌تواند در جاي خود به فهم حلقه‌هاي مفقودي از تاريخ سياسي و اجتماعي ايران و برخي همسايگان ياري رساند. اين بررسي، با اتكا بر نسخۀ خطي اين اثر و با رويكرد تحليلي، هم‌راه با روش تحليل محتواي كيفي انجام شده است و نشان مي‌دهد كه نويسنده در تدوين و چينش منشآت تحت‌تأثير فضاي سياسي دورۀ صفويه قرار داشته است. ازآن‌جاكه آرمان صفويه ايجاد دولتي ملي برپايۀ مذهب رسمي و مرزهاي سياسي تبيين مي‌شود، كاتب نسخه به كتابت اسنادي دست يازيده كه در پيوند با جغرافيايي است كه صفويان در ترسيم الگوي سرزميني خود به‌دنبال تحقق آن بودند.