تأويل مفاهيم عددي و رموز هندسي نهفته در تزئينات و معماري گنبد سلطانيه

گنبد ‌سلطانيه يكي از باشكوه‌ترين آثار معماري ايلخانيان است كه در ساختار كالبدي و تزئيناتي آن از مفاهيم اسلامي بهره‌گيري شده است. هدف از اين پژوهش شناخت رموز هندسي نهفته در تزئينات و معماري گنبد سلطانيه است كه برمبناي تحليلي از منظر، قرآن‌شناسي، احاديث شناسي، علم اعداد، حروف ابجد، علم جفر همراه با نمادشناسي اشكال‌هندسي و رنگ‌شناسي در تزئينات و معماري بنا صورت گرفته است. همچنين در تحليل تناسبات طلايي بنا از نرم‌افزارهاي: ماتريكس فيبوناچي 1.618 2020، تقسيمات طلايي آتريس 2018 ، نسبت‌ طلايي 2020، طراحي با نسبت‌هاي طلايي ماتريكس فيبوناچي‌2020 استفاده گرديده است. سؤال‌هاي تحقيق از اين قرار است:‌1 معاني و مفاهيم به كار رفته در تزئينات و معماري گنبد سلطانيه با كمك اعداد به چه صورت‌هاي هندسي در آرايه‌هاي اين بنا نمود پيدا كرده است؟‌ 2 نقش هندسه در ايجاد ارتباطات معنوي ميان عوالم خاكي، عرفاني و خلق پيام واحد در آرايه‌هاي تزئيناتي گنبد ‌سلطانيه چگونه بوده3 تأثير‌پذيري آرايه‌ها قابل دسته‌بندي در چندين سطح مي‌باشند؟ روش‌ تحقيق بصورت توصيفي تحليل است و شيوه گردآوري‌اطلاعات كتابخانه‌اي و ميداني است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد، مفاهيم و معاني به صورت‌هاي كالبدي (در غالب فرم بنا و سلسله‌مراتب شكل‌گيري فضاها)، نمادهاي مذهبي (‌همچون شمسه‌ها، اجرام‌آسماني)، اشكال‌خطي (اسما و آيات‌الهي)، رنگ‌ها (جهت خلق حس متناسب با فضا) در آرايه‌ها نمود پيدا كرده‌اند. بكارگيري اعداد مقدس، نمادها و اشكال مذهبي در ساختارهاي فضايي و كالبدي بنا موجب گرديده است تا ارتباط معنوي ميان عالم خاكي (مادي) و نور (معنوي) ايجاد گردد. همچنين آرايه‌هاي بنا در 5 سطح: اشكال هندسي (مربع، هشت‌وجهي و دايره)، اعداد (5، 6، 8، 10، 12، 23، 40، 42 و ... 110) اسماء ‌مقدس (الله، محمد‌(ص)، علي‌(ع)) و مفاهيم ديني اهل سنت، كاربري فضاها، آيات و احاديث قرآني در غالب خطوط‌ بنايي در آرايه‌هاي گنبد سلطانيه موثر بوده‌اند دسته‌بندي مي‌گردند.