بررسي تاثير پرتودهي گاما و بسته بندي هوازي، خلأ و اتمسفر اصلاح شده بر كيفيت گياه پونه كوهي

سابقه و هدف: ادويه‌ها و گياهان دارويي مانند ساير محصولات كشاورزي در طول فرآيند كاشت، برداشت، حمل و نقل و فرآوري توسط باكتري‌ها، خاك و حشرات آلوده مي‌شوند. يكي از روش‌هاي حذف آلودگي استفاده از پرتودهي گاما مي‌باشد. لذا، اهداف مطالعه حاضر بررسي تاثير پرتودهي گاما (صفر، ۵، ۱۰ و ۱۵ كيلوگري) بر پارامترهاي رنگ و جمعيت ميكروبي گياه پونه كوهي بسته‌بندي‌شده تحت شرايط اتمسفر اصلاح‌شده، وكيوم و هوازي و همچنين تاثير آن بر تركيبات شيميايي و ويژگي‌هاي ضدميكروبي و آنتي‌اكسيداني اسانس پونه كوهي بود. مواد و روش‌ها: گياه پونه كوهي در فصل بهار (فروردين-ارديبهشت) سال ۱۳۹۹ از شهرستان گيلانغرب واقع در استان كرمانشاه جمع آوري گرديد. پرتودهي نمونه‌هاي گياه پونه كوهي بسته‌بندي‌شده تحت شرايط اتمسفر اصلاح‌شده (۱۰۰% نيتروژن)، خلا و هوازي با استفاده از دوزهاي ۵، ۱۰ و ۱۵ كيلو گري (منبع پرتودهي = كبالت ۶۰ و نرخ دوز پرتودهي=4/18 كيلوگري بر ساعت) در سازمان انرژي اتمي ايران انجام شد. پس از پرتودهي، بررسي پارامترهاي رنگ و وضعيت ميكروبي نمونه‌هاي بسته‌بندي شده مورد ارزيابي قرار گرفت. همچنين، تركيبات شيميايي اسانس حاصل از گياه‌ پونه كوهي با استفاده از كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي و خاصيت آنتي‌اكسيداني به روش مهار راديكال‏ DPPH و مهار رنگ‌بري بتاكاروتن-اسيد لينولئيك بررسي شد. بررسي ويژگي ضدميكروبي استافيلوكوكوس اورئوس، ليستريا مونوسيتوژنز، باسيلوس سوبتيليس و باسيلوس سرئوس به روش ديسك ديفيوژن صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج اين مطالعه نشان داد، پرتودهي با دوزهاي ۵ و ۱۰ كيلوگري(تحت شرايط هوازي) و 15 كيلوگري (تحت شرايط هوازي، خلأ و اتمسفر اصلاح‌شده) موجب كاهش معني‌دار شاخص‌هاي a و b و افزايش معني‌دار شاخص L در مقايسه با گروه كنترل شد (P 0/05). پرتودهي با دوزهاي ۱۰ و ۱۵ كيلوگري باعث از بين‌رفتن كامل تعداد باكتري‌هاي هوازي كل، كلي فرم‌ها و كپك و مخمر در نمونه‌هاي بسته‌بندي‌شده به كمتر از حد قابل شمارش 1log CFUg₋₁گرديد. براساس يافته‌هاي پژوهش حاضر، ۱۹ تركيب در اسانس پونه كوهي شناسايي گرديد.اوكاليپتول(19/55-18/23 درصد)، منتون (13/55-1236 درصد) و پولگون (49/55-47/69) اصلي‌ترين تركيبات شناسايي‌شده در اين اسانس بودند. همچنين، دوزهاي مختلف پرتودهي و نوع بسته‌بندي تاثيري در تغيير تركيبات شيميايي، ويژگي ضدميكروبي و آنتي‌اكسيداني اسانس پونه كوهي نداشت (P 0/05). نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش حاضر نشان داد، استفاده از پرتودهي گاما با دوزهاي ۱۰ و ۱۵ كيلوگري بدون اثرگذاري بر تركيبات شيميايي و ويژگي ضد ميكروبي و آنتي اكسيداني اسانس، روشي مناسب به منظور ضدعفوني گياه پونه كوهي بسته‌بندي شده تحت شرايط هوازي، خلأ و اتمسفر اصلاح‌شده است.