مقايسه اثربخشي دو روش درماني «شناختي رفتاري» و «مبتني بر پذيرش و تعهد» بر طرحواره جنسي زنان يائسه

زمينه و هدف: طرحواره‫ هاي جنسي، باورهاي مركزي ابعاد جنسي فرد است كه در عملكرد جنسي و غيرجنسي تاثير مي گذارد. پژوهش حاضر با هدف تعيين اثربخشي دو روش درمان شناختي رفتاري و درمان مبتني بر پذيرش و تعهد بر طرحواره جنسي زنان يائسه انجام شد. روش كار: اين مطالعه از نوع نيمه تجربي با طرح پيش آزمون پس آزمون پيگيري و با گروه كنترل بود كه در سال 99-1398 انجام شد. از بين زنان يائسه اي كه جهت دريافت خدمات به مراكز بهداشتي درماني شهر زنجان مراجعه نموده بودند، تعداد 45 نفر كه در آزمون «شاخص عملكرد جنسي زنان» نمره عملكرد جنسي كمتر از 28 (از 36 نمره) كسب كرده بودند، به صورت هدفمند انتخاب و با روش تخصيص تصادفي به سه گروه 15 نفري تقسيم شدند (2 گروه مداخله و يك گروه كنترل). در گروه اول، درمان شناختي رفتاري (CBT) و در گروه دوم، درمان مبتني بر پذيرش و تعهد (ACT)، هر كدام به مدت 8 جلسه 2 ساعته اجرا شد. داده ها با «مقياس خود طرحواره جنسي زنان» كه داراي 50 صفت با مقياس ليكرت 7 درجه اي بود در مرحله پيش آزمون، پس آزمون و پيگيري از گروه هاي مداخله و كنترل جمع آوري گرديد. داده هاي حاصل از اجراي پژوهش از طريق تحليل واريانس با اندازه گيري مكرر و با اســتفاده از نرم افزار SPSS-24 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته ها: نتايج نشان داد كه درمان شناختي رفتاري موجب بهبود طرحواره جنسي زنان يائسه شده (P=0/021, F=4/355) در صورتي كه درمان مبتني بر پذيرش و تعهد، تاثير معني داري بر طرحواره جنسي آنها نداشته است (P=0/633, F=0/232). در مقايسه تاثيرات دو گروه مداخله بر طرحواره جنسي (P=0/368, F=0/226)، تفاوت معني داري از نظر آماري مشاهده نشد. نتيجه گيري: براساس يافته ها، درمان شناختي رفتاري باعث بهبود طرحواره هاي جنسي در زنان يائسه مي شود. لذا، پيشنهاد مي شود از اين روش درماني براي بهبود طرحواره هاي جنسي زنان يائسه در مراكز بهداشتي درماني استفاده شود.