تحليل هستي‌شناسانه و معرفت‌شناسانۀ مفهوم «بايد» و نسبت آن با تربيت اخلاقي از ديدگاه كانت

هدف تحقيق، تحليل هستي‌شناسانه و معرفت‌شناسانه «بايد» و نسبتش با تربيت اخلاقي در انديشه كانت بود كه به روش استنتاجي انجام شد. حوزه پژوهش آثار تاليفي و تحقيقي ديدگاه‌هاي كانت بود كه از طريق فيش‌برداري، كدگذاري، تحليل موضوعي و مقوله‌بندي قياسي مرور شد. روايي تحقيق با مطالعه منابع متعدد و توجه به مبتني بودن يافته‎ها بر موضوع حاصل شد. پايايي با طي مراحل شناسايي منابع مرتبط، جمع‌آوري، ثبت و تلفيق داده‌ها، تشكيل واحدهاي تحليل، تدوين مقوله‌ها و زيربخش‌ها و مرور و مقايسه آنها، استخراج گزاره‌ها و نتيجه‌گيري محقق گرديد. در هستي‌شناسي، نسبت بايد با واقعيت و خداشناسي و در معرفت‌شناسي، ابزار شناخت آن به‌دست آمد. گزاره‌ها عبارتند از: «بايد واقعيت عيني دارد»؛ «دين تأييدكننده تكاليف اخلاقي است»؛ «عقل كاشف بايدهاست». عوامل تأثيرگذار بر سلوك عملي فرد را قياس‌ بين گزاره‌هاي واقعي و هدفهاي تربيتي تعيين كرد: «درك واقعيت‌هاي اخلاقي عيني» و «شناخت بايدها با استفاده از عقل». نتايج نشان داد شناخت ارزش‌ها و پيروي از بايدها بستگي به توانايي عقلاني افراد دارد و هر كدام از مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر سلوك فرد، دلالت‌هايي مانند پرورش هنرهاي عقلي دارد. فراهم شدن اين زمينه‌ها در نظام آموزشي به فراگيران كمك مي‌كند تا با استمداد از نيروهاي عقلاني به ارزش‌گذاري صحيح مسائل بپردازند.