گونه‌شناسي تحليلي انتقادي ديدگاه‌ها در تفسير فقر‌ه «كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُم» (انعام/ 108) و بررسي مراد از آن در پرتو نظريه اعتباريات

خداوند متعال كه خير و كمال محض است و بندگان را به اطاعت خود فراخوانده و از معصيت بازداشته در فقره «كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ» از آيه ۱۰۸ سوره انعام، تزيين اعمال همة امت‌ها (اعم از مؤمن، كافر و مشرك) را به خود نسبت داده است، اينكه اين تزيين به چه معناست و از چه روي به خداوند نسبت داده شده چالشي است كه مفسران در تفسير اين فقره با آن مواجه بوده‌اند. پژوهش حاضر كه با روش توصيفيتحليلي سامان يافته ديدگاه‌هاي مفسران در تفسير اين فقره را به پنج گونه تقسيم كرده كه به نظر مي­رسد چهار گونه اول يعني ديدگاه‌هاي «ظاهرگرا» «تأويل‌گرا» «تخصيص‌گرا» و «فردگرا» قابل پذيرش نبوده و هر كدام به دلايلي رد مي‌شوند؛ در اين ميان تنها ديدگاهي كه آن را ناظر به «ارزش‌هاي اجتماعي» امت‌ها مي‌داند، قابل پذيرش است. ارزش‌هاي اجتماعي از نوع اعتباريات اجتماعي متغير به شمار مي‌روند، بنابراين ممكن است در هر جامعه‌اي نسبت به جامعه ديگر متفاوت باشند، اما چون خداوند بشر را به گونه‌اي خلق كرده كه وقتي جامعه انساني تشكيل مي‌شود ارزش‌هايي در آن اعتبار مي‌شوند، خداوند اين ارزش‌ها را به خود نسبت داده است. ولي اين به معناي منتسب ساختن گمراهي و شرك (و به طور كلي ضدّ ارزش‌ها) به خداوند نيست، زيرا ارزش قلمداد شدن اين موارد حاصل ادراك حقيقي نادرست است كه به خود انسان‌ها منتسب است، آنچه به خداوند انتساب مي‌يابد ادراكات اعتباري است كه بر آن ادراك حقيقي نادرست مترتب شده است.