حقوق موضوعه اشراقي ژرژ گورويچ و بي‌نيازي به مفهوم حقوق طبيعي؛ تأملي بر چگونگي رفع چالش آنتينومي حقوق

اساس انديشه حقوق طبيعي، چه از نوع كلاسيك و چه از نوع مدرن، وجود معياري برتر براي امر درست است و اين امر درست، ملاك سنجش اعتبار و درستي يا نادرستي حقوق موضوعه است. مي‌توان بسان مكتب تاريخي، رويكرد آنتينوميك به حقوق را كنار گذاشت و انديشه تحققي و حقوق موضوعه را جايگزين انديشه حقوق طبيعي كرد؛ نه‌تنها از حاكميت متافيزيك بر واقعيت دست شست، بلكه از دغدغه تعامل ارزش و واقعيت نيز عبور كرد. گورويچ با رويكرد آنتينوميك به حقوق موافق نيست؛ وي دغدغه تعامل ارزش و واقعيت را دارد. پس، به اشراق تجربي به‌عنوان مبناي اعتبار حقوق پناه مي‌برد و اين اشراق را نيز نوعي مي‌نگرد تا ‌مانند پترازيسكي، گرفتار اشراق فردي نشود و كثرت‌گرايي او بي‌انتها نباشد. گورويچ تلاش دارد تا بر اساس اشراق تجربي حقوق موضوعه‌اي را بنيان گذارد كه ضرورتاً حاكم بر حقوق موضوعه شكلي نيست؛ چراكه بنا نيست معياري براي سنجش درستي آن باشد. اگر اين‌گونه باشد، پس بايد برداشت تحققي گورويچ از ارزش را به معناي نفي انديشه حقوق طبيعي دانست. اما واقعيت اينست كه وي نتوانسته است علاقه خود به امر درست برتر را پنهان دارد؛ به بيان بهتر، گورويچ قادر نبوده است از انديشه امر درست عبور كند، بنابراين، ادعاي او در نفي حقوق طبيعي را بايد به ادعايي ترمينولوژيك فرو كاست.