چالش‌هاي به‌نظم كشيدن نانوفناوري و ضرورت حركت به سوي تنظيم‌گري جهاني

اگرچه هدف فناوري‌ها آسان‌تر كردن زندگي بشر و افزايش رفاه است، اما هر فناوري جديدي مسائلي را به‌همراه دارد كه مي‌تواند اثار مخرب كوتاه‌مدت يا دراز‌مدت بر حيات انسان و ديگر موجودات داشته باشد. هر قدر اين آثار و خطرها بيشتر و گسترده‌تر باشد لزوم به‌نظم كشيدن آن فناوري از جانب حقوق بين‌الملل و به‌عنوان پاسخي به يك نگراني مشترك جهاني ملموس‌تر خواهد بود. فناوري نانو به‌عنوان يك فناوري كه بشر را قادر به دست‌كاري و مهندسي مواد در ابعاد مولكولي و زيرمولكولي كرده، ازجمله مهم‌ترين فناوري‌هاي مفيد اما توأم با خطرهاي شناخته‌شده و ناشناختۀ فراوان است كه بايد قواعد حقوقي آنها را به‌نظم بكشد. پژوهش حاضر در پي پاسخ به اين پرسش اساسي است كه چرا به‌رغم پيشرفت سريع و سرعت خيره‌كنندۀ انتقال نانوفناوري از تحقيقات آزمايشگاهي به خطوط توليد و تجاري‌سازي محصولات مرتبط با آن، روند تنظيم‌گري اين فناوري در حقوق بين‌الملل با چالش مواجه شده است و آيا راه‌حلي براي غلبه بر اين چالش وجود دارد؟ يافتۀ اصلي مقاله اين است كه با توجه به جهاني بودن خطرهاي نانومواد و نيز دانش ناكافي بشر دربارۀ خواص بديع آنها از يك سو و كافي نبودن معاهدات موجود جهت پوشش نانومواد از سوي ديگر، تنظيم‌گري اين فناوري بايد با هدف مديريت خطر و اتخاذ رويكرد احتياطي و با استفاده از الگوي تنظيم‌گري جهاني يعني با مشاركت همۀ بازيگران اعم از دولتي و غيردولتي انجام شود.