نقش ميانجي‌گر اضطراب مدرسه و كنترل هيجاني در رابطه بين نيازهاي اساسي روانشناختي با گرايش به مصرف مواد مخدر

زمينه: نوجواني همراه با تحولات رشدي، بيولوژيكي، روانشناختي و رفتاري همراه است. بروز مشكلات هيجاني و ناتواني در كنترل هيجانات ممكن است نوجوان را نسبت به رفتارهاي پرخطر مانند سوء مصرف مواد آسيب پذير نمايد. افراد مستعد گرايش بيشتري به مصرف مواد دارند و با اين مشغوليت ذهني احتمال بيشتري وجود دارد كه در دام اعتياد بيفتند. توجه به اضطراب نوجوانان در مدرسه و نيازهاي روانشناختي مانند ارتباط و دلبستگي، صميميت و استقلال باعث احساس شايستگي و خودكارآمدي دروني در نوجوانان مي گردد. اما تاكنون بررسي اين متغيرها در گرايش به مصرف مواد مخدر در يك مدل يكپارچه مورد بررسي قرار نگرفته است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش ميانجي‌گر اضطراب مدرسه وكنترل هيجاني در رابطه بين نيازهاي اساسي روانشناختي با گرايش به مصرف مواد مخدر در دانش آموزان انجام گرفت. روش: اين پژوهش از نوع مدل‌يابي معادلات ساختاري بود. جامعه آماري شامل كليه دانش آموزان مدارس متوسطه دوم شهر نور در سال تحصيلي 1401-1400 بودند كه 250 نفر از آن‌ها به روش نمونه گيري خوشه‌اي انتخاب شدند. همه آن‌ها پرسشنامه‌هاي گرايش به مصرف مواد زرگر (1385)، نيازهاي بنيادين روانشناختي دسي و رايان (2000)، اضطراب مدرسه فيليپس (1987) و مقياس كنترل هيجاني راجر و نشوور (1987) را به صورت مجازي تكميل كردند. داده ها با آزمون همبستگي پيرسون و معادلات ساختاري تجزيه و تحليل شدند. يافته ها: نتايج نشان داد هر دو متغير اضطراب مدرسه و كنترل هيجاني در رابطه نيازهاي اساسي روانشناختي و گرايش به مصرف موارد مخدر نقش ميانجي ‌داشته و كليه مسيرهاي مستقيم و غيرمستقيم بين متغيرها معني‌دار (0/05  p) بود. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج اين مطالعه مي‌توان گفت مدل ساختاري پژوهش از برازش مطلوبي برخوردار بود و استفاده و آگاهي از متغيرهاي پژوهش مي‌تواند در گرايش نوجوانان به سوء مصرف مواد نقش تعيين‌كننده داشته باشد و لذا با ارتقاي نيازهاي اساسي روانشناختي و كنترل هيجاني و كاهش اضطراب مدرسه مي‌توان از گرايش به مصرف مواد در نوجوانان جلوگيري كرد.