قرآن كريم و ادبيات انتقادي

قرآن كريم گذشته از اعجاز بياني، در تنوع و خلاقيت بيان هم اعجازآميز است. تاكنون دربارۀ برخي از روش‌هاي بياني قرآن؛ مانند بيان استدلالي، داستاني و ... مباحثي مطرح شده؛ امّا دربارۀ پوشيده‌گويي و معني‌دهي‌هاي تأمل‌برانگيز اين كتاب مقدّس  پژوهش شايسته‌اي صورت نگرفته ‌است. از قرن سوم هجري، برخي از مفسران گوشۀ چشمي به چنين زباني داشته‌اند و الفاظي چون «تعريض»، «تهكُّم»، «تعيير» و ... _ كه از صنايع گوناگون «نقد هنري» به حساب مي‌آيند_ در كتاب‌هاي تفسيري به چشم مي‌خورند. در دوران معاصر، تك‌نگاري‌هايي در قالب مقاله و يا كتاب به‌صورت استطرادي و يا مستقل دراين‌باره منتشر شده است، امّا نشان دادن چنين زباني در قالب «ادبيات انتقادي و هنري» نكته‌اي است كه اين مقاله به‌عنوان يك پديدۀ نوپيدا، با نگاهي بيروني و با روش توصيفي _ تحليلي در مقام تبيين و ارزيابي آن است تا با چهارچوب و تعريف خاص نمود يابد و مسائلي چون طنز، هجو، لطيفه، هزل، تصاوير زاويه‌دار، قصه، روايت و نمايش‌هاي انتقادي_ فكاهي در قالب يك دانش منسجم شود. چنين نگرشي هم گره از بسياري از مشكلات تفسيري خواهد گشود و هم به قرآن به‌عنوان منبعي براي الهامات انتقادي_ هنري، چه به لحاظ محتوايي و ساختاري، نگاهي نو خواهد داشت.