توسعه مدل مفهومي هيدرولوژي FLEX-Topo براي حوزه هاي آبخيز لسي متأثر از فرسايش‌هاي پايپينگ و تونلي استان گلستان

خلاصه بيش از بيست درصد مساحت استان گلستان پوشيده از نهشته هاي لسي مي باشد كه رسوبات بادي سيلتي يا لومي سست به رنگ زرد تا قهوه اي كم رنگ هستند. پديده هاي فرسايشي خاصي از جمله فرسايش پايپينگ و تونلي در لس ها گسترش دارد كه بررسي وضعيت اين عرصه ها از منظر هيدرولوژي و رفتار پاسخ هيدرولوژيك حوزه هاي آبخيز متأثر از اين پديده ها داراي اهميت است. در همين راستا هدف اصلي اين پژوهش توسعه يك مدل هيدرولوژيك است كه در آن تأثير هيدرولوژيكي پايپ ها و تونل هاي فرسايشي بر پاسخ هيدرولوژيكي حوزه آبخيز در منطقه لسي در نظر گرفته شود. مواد و روش ها: در نوشتار حاضر با شرح وضعيت مختصر هيدرولوژيكي و فرسايشي حوزه آبخيز تمر واقع در استان گلستان كه اراضي آن لسي هست با استفاده از نقشه شاخص توپوگرافي ارتفاع از سطح نزديكترين زهكش (HAND) و نقشه شيب، سه چشم انداز هيدرولوژيك تعيين گرديد. اين سه چشم انداز عبارت از اراضي پست حاشيه رودخانه، دامنه هاي پرشيب و فلات مي باشند و در اين مقاله براي هر يك بر مبناي مدل FLEX-Topo، مدل مفهومي هيدرولوژيكي ارائه شد. در مدل FLEXTopo تغييرات مكاني با تقسيم‌بندي حوزه به چشم اندازهاي هيدرولوژيك بر اساس توپوگرافي به صورت نيمه توزيعي لحاظ مي گردد. با توجه به حضور گسترده فرسايش پايپينگ و تونلي و تأثير آن بر واكنش هيدرولوژي حوزه، به طور مشخص با اعمال تغييراتي در ساختار معمول مدل FLEX-Topo يك مدل مفهومي ويژه پيشنهاد و به تفصيل با ذكر فرمولاسيون مورد نياز براي كدنويسي مدل تشريح گرديد. در مدل FLEX-Topo همانند مدل يكپارچه FLEX چهار مخزن ذخيره برگابي، مخزن غيراشباع، مخزن واكنش سريع و مخزن واكنش آهسته به همراه يك تابع تأخير نقش دارند و براي لحاظ كردن تأثير پايپينگ در مدل پيشنهادي (FLEX-Topo-P) يك پارامتر مقسم بارش ورودي و يك مخزن سريع مشترك بين دو چشم‌انداز هيدرولوژي فلات و دامنه شيبدار پيشنهاد گرديد. مدل پيشنهادي بايست در قالب يك تحقيق منسجم و روشمند به مرحله اجرا و آزمايش گذاشته شود و كارايي آن نسبت به مشاهدات جريان و همچنين نسبت به مدل معمول FLEX-Topo سنجيده شود. كلمات كليدي: نهشته هاي لسي، پايپينگ، فرسايش تونلي، مدل مفهومي هيدرولوژيك FLEXTopo، شاخص توپوگرافيك HAND