عنوان مقاله :
زمين‌شناسي، كاني‌شناسي، دگرساني و مطالعه ميانبارهاي سيال در كانسار مس موليبدن پورفيري جانجا، پهنه زمين‌درز سيستان، جنوب خاور ايران
پديد آورندگان :
رحيمي ، نيما دانشگاه تهران - دانشكده زمين‌شناسي - گروه زمين‌شناسي اقتصادي , نيرومند ، شجاع الدين دانشگاه تهران - دانشكده زمين‌شناسي - گروه زمين‌شناسي اقتصادي , لطفي ، محمد دانشگاه تهران - دانشكده زمين‌شناسي - گروه زمين‌شناسي اقتصادي , رحيمي شهيد ، مجتبي دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده علوم - گروه زمين‌شناسي
كليدواژه :
پهنه زمين‌درز سيستان , كانسار مسموليبدن پورفيري , جانجا , ميانبارهاي سيال , اختلاط
چكيده فارسي :
كانسار مس موليبدن پورفيري جانجا در فاصله 70 كيلومتري جنوب نهبندان و در پهنه ساختاري زمين‌درز سيستان، خاور ايران واقع شده است. كانه‌زايي در اين كانسار در ارتباط با استوك ديوريتي، كوارتزديوريتي تا گرانوديوريتي با بافت گرانولار تا پورفيري است كه درون واحدهاي فيليشي كرتاسه جاي گرفته است. از نظر ژئوشيميايي توده نفوذي جانجا داراي تركيب كالك آلكالن و متاآلومينوس و از گرانيتوييدهاي تيپ I مي‌باشد كه در يك محيط فرورانش حاشيه قاره‌اي جايگزين شده است. فعاليت‌هاي گرمابي منطقه كاملاً تحت‌تأثير توده نفوذي جانجا رخ‌داده و در اثر فعاليت اين سيالات گرمابي، انواع دگرساني‌هاي پتاسيك، پروپيليتيك، آرژيليك و به ندرت فيليك تشكيل‌شده‌اند. كانه‌زايي در كانسار جانجا به‌صورت افشان و رگهرگچه (داربستي) و عمدتاً در پهنه پتاسيك رخ‌داده است. پهنه‌هاي كانه‌زايي شامل پهنه درونزاد، پهنه غني‌شده برونزاد و پهنه اكسيدي در كانسار جانجا است. مجموعه كانه‌هاي سولفيدي شناسايي شده در اين كانسار شامل كالكوپيريت، پيريت، كووليت، كالكوسيت، موليبدنيت، بورنيت و كانه‌هاي اكسيدي شامل مگنتيت، هماتيت، گوتيت و هيدروكربنات‌هاي مس شامل مالاكيت و آزوريت مي‌باشد. طلا و موليبدن نيز عمدتاً در همراهي با كاني‌هاي سولفيدي مس از جمله كالكوپيريت و بورنيت مي‌باشد. مطالعات ميانبارهاي سيال رگه‌هاي كوارتز سولفيدي مربوط به پهنه دگرساني پتاسيك در اين كانسار نشان‌دهنده محدوده دماي همگن‌شدن 301 تا 480 درجه سانتي‌گراد و ميانگين شوري 19 درصد وزني معادل نمك طعام براي ميانبارهاي آبگين و محدوده دماي همگن‌شدن 254 تا بيش از 550 درجه سانتي‌گراد و ميانگين شوري 54 درصد وزني معادل نمك طعام براي ميانبارهاي سيال بسيار شور مي‌باشد. نتايج اين مطالعات نشان مي‌دهد كه در كانسار جانجا فرايندهاي اختلاط و سرد شدن سيالات باعث نهشت كانه‌زايي مس موليبدن(طلا) شده است. در نهايت با توجه به ويژگي‌هاي كانسار جانجا، از جمله محيط زمين‌ساختي، سنگ ميزبان، كاني‌شناسي، ويژگي‌هاي سيال كانه‌ساز، محتواي فلزي، نوع كانه‌زايي و دگرساني‌ها و مقايسه اين ويژگي‌ها با كانسارهاي پورفيري مي‌توان نتيجه گرفت كه كانه‌زايي در كانسار جانجا قابل‌مقايسه با كانسارهاي مس موليبدن (طلا) پورفيري نوع حاشيه قاره‌اي مي‌باشد.
