بررسي فيلوژنتيكي چند ژنوتيپ بو‌مي‌و غيربو‌مي‌لوفا (Luffa cylindrica) با استفاده از نشانگر ITS

مقدمه و هدف: لوفا ‌Luffa cylindrica گياهي از خانواده كدوييان است و علاوه بر مصرف خوراكي ميوه بالغ سبز، خواص دارويي و بهداشتي روغن بذر، به‌علت بافت اسفنجي فيبري ميوه‌هاي خشك آن داراي اهميت مي باشد. لوفا داراي نوعي اسفنج طبيعي است كه خواص فيزيك وشيميايي منحصر به فردي دارد. در بين ارقام مختلف لوفا تنوع زيادي از لحاظ شكل، اندازه، كيفيت اسفنج و غيره وجود دارد كه بررسي آن به متخصصين اصلاح نباتات در شناسايي ظرفيت ژنتيكي صفات مرتبط با اهداف اصلاحي مهم ياري خواهد كرد. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق تنوع ژنتيكي پنج ژنوتيپ بو‌مي‌گياه لوفا مربوط به استان هاي مازندران، كرمان، سيستان و بلوچستان، و سه ژنوتيپ ‌غيربو‌مي‌ مربوط به كشورهاي چين، برزيل و اسپانيا از طريق ارزيابي ناحيه ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاز داﺧﻠﯽ (ITS (Internal transcribed spacer ريبوزو‌مي‌ مورد بررسي قرار گرفت. پس از نمونه برداري ، استخراج ‌دي ان اي به روش دلاپورتا از برگ‌هاي جوان انجام شد و واكنش زنجيره اي پليمراز  با استفاده از يك جفت پرايمر ITS صورت گرفت. قطعات تكثير شده پس از توالي يابي و تعيين كيفيت هم رديف سازي شده و دندروگرام روابط فيلوژنتيك و ماتريس تفاوت و تشابه توالي ها تعيين و ترسيم شدند. يافته‌ها: از مجموع 703 جايگاه، 175 جايگاه داراي حذف و اضافه (170مونومورف و 5 پلي‌مورف) و 528 جايگاه بدون حذف و اضافه بودند. بيش‌ترين جانشيني‌ها براي توالي ITS از نوع متقاطع (55/5 درصد) بود و تنها 44/5 درصد جانشيني‌ها از نوع نوع انتقالي  بود. همچنين در ناحيه مورد مطالعه ITS به‌طور ميانگين نسبت تيمين 9/18، سيتوزين 8/28، آدنين 9/19 و گوانين 4/32 درصد كل نوكلئوتيدها بود. هم‌چنين مقدار متوسط عددي نسبت dN/dS برابر با 0/86 بود. ميانگين كلي فاصله ژنتيكي بين نمونه‌هاي مورد بررسي براي نشانگرITS با استفاده از دلMaximum Composite  0/107 بود. نتيجه‌گيري: بررسي قرابت‌ها در تحقيق حاضر با استفاده از ناحيه بين ژني ITS  نشان‌دهنده وجود تنوع درون گونه‌اي در ژنوتيپ‌هاي لوفا مورد مطالعه بود، اما فواصل ژنتيكي نسبتاً كم بين ژنوتيپ ها شايد بيانگر ضعف نسبي اين ماركر در مطالعات ژنتيكي گياه مورد مطالعه باشد. بنابراين جهت نتيجه‌گيري دقيق‌تر، پيشنهاد ‌مي‌شود اين ماركر به عنوان باركد مكمل با ساير ماركرها استفاده شود.