ماهيت معنويت اسلامي با رويكرد تربيتي

هدف اين پژوهش تبيين ماهيت معنويت از ديدگاه اسلام است لذا پژوهش حاضر ازنظر هدف، پژوهشي توسعه‌اي و ازنظر معرفت‌شناسي پژوهشي كيفي است كه با استفاده از روش توصيفي تحليلي صورت گرفت. روش تحليل داده‌ها در اين پژوهش، تحليل مفهومي پيش‌رونده است. براي اين منظور ابتدا مفهوم معنويت، سپس رويكردها (جريان‌هاي فكري) مرتبط با معنويت به شيوه تحليلي موردمطالعه قرارگرفته تا از طريق تحليل و ارزيابي اين رويكردها به سمت استنباط مفهوم معنويت و كشف جوهره اصلي آن يعني ماهيت معنويت، ويژگي‌هاي انسان معنوي، و ابعاد معنويت ديني از نگاه اسلام، درك  نسبتاً جامعي از معنويت دست‌يابيم. نتايج و يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه معنويت ديني كيفيت (حالتي) روحاني است كه در اثر ارتباط انسان با عالم معنا و واجب‌الوجود (خداي متعال) از مسير عبوديت و بندگي خداي متعال و بر مبناي مباني معرفت‌شناختي و احكام اسلام همچنين ارزش‌هاي اخلاق اسلامي براي دستيابي به بالاترين سطح از قرب الهي، قلب سليم و حيات طيبه شكل‌ مي‌گيرد. از اين ديدگاه انسان معنوي داراي ويژگي‌هايي شامل احساس فقر و نياز به خداوند، اعتقاد به وجود و يگانگي خدا، اعتقاد به عالم غيب، اعتقاد به معاد، اعتقاد به هدفمندي آفرينش، اعتقاد به اختيار انسان، خودشناسي، معرفت به احكام دين و التزام عملي به آن‌ها و معرفت به ارزش‌هاي اخلاقي و التزام عملي به آن‌ها است همچنين معنويت اسلامي داراي چهار بعد شامل بعد معرفتي، عاطفي، ارادي و كنشي است.