بررسي و مطالعه سنگ‌قبرهاي ارمني سنگ سفيد اليگودرز

سنگ ‌قبرها به‌دليل ارتباط خاصي كه با انسان دارند، بستر مناسبي براي نمايش افكار و عقايد عجين‌شده، از سوي مردمان مناطق مختلف را به تصوير مي‌‌كشند. وجود طرح‌‌هاي خاص بر روي سنگ ‌قبرها كه گاه تكرار شده و گاه منحصربه‌‌فرد حكاكي شده‌‌اند، نشان از اهميت اين موضوع (نمادشناسي تصاوير حك‌شده) و نگاه اقوام گذشته پيرامون مرگ را مشخص مي‌‌كند. يكي از مظاهر هم‌زيستي تاريخي اكثريت مسلمان شهر اليگودرز با اقليت ارامنه در اين شهر، گورستان‌‌هايي است كه پيروان اقليت مذكور، طي سده‌‌هاي مختلف، جهت خاك‌سپاري و تكريم درگذشتگان خود در اين شهر ايجاد كرده‌‌اند. يكي از اين گورستان‌‌ها، گورستان روستاي سنگ‌‌سفيد است كه از لحاظ نقش‌‌مايه و محتوايي، دربرگيرندۀ پيام‌‌هايي از انديشه و هنر ارامنه است. بدين‌‌منظور در پژوهش پيش‌‌ رو كوشيده شد با انجام تحقيقات ميداني و كتابخانه‌‌اي (به‌ويژه منابع دست اول مقالات و كتاب‌‌هاي ارمني)، گورهاي ارمني سنگ‌سفيد اليگودرز بررسي و ضمن مطالعه و معرفي آنها، ارتباط اين نقش‌‌ها با باورها و انديشۀ مردمان ارمني‌‌نشين سنگ‌سفيد در 100 سال گذشته مطالعه شود. سؤال پژوهش بدين صورت است كه نقوش سنگ ‌قبرهاي ارمني سنگ‌سفيد اليگودرز از لحاظ مضمون و نمادشناسي شامل چه مفاهيمي است. وجود كتيبه، نقوش انساني (زن و مرد)، فرشتۀ بالدار (لچك و زوج و قرينه)، ابزاري (قيچي، زنجير و صليب و عصا)، نقوش گياهي (گل نيلوفر و گلدان)، اجرام (خورشيد)، نمادين (خاچكار)، نقوش حيواني (عقاب) و از همه مهم‌‌تر وجود قاب‌‌بندي‌‌هاي مازه‌‌دار و محرابي‌شكل كه به‌منظور سامان‌‌دهي و نظم‌بخشيدن به كتيبه‌‌ها و نقوش، داراي معاني نمادين خاصي است، تنها به‌قصد تزيين ايجاد نشده‌‌ است. نتايج حاصل از اين نوشتار بيانگر آن است كه سنگ ‌قبرهاي اليگودرز جزئي از اجزاي شكل‌‌دهندۀ فرهنگ و عقايد مردم و اجتماع مردمان ارمني‌‌نشين سنگ‌سفيد است.