محاسبه كارايي و اولويت ‌بندي معيارهاي تاب‌آوري و كارايي گاوداري‌هاي صنعتي شيري شهر كرمان

مقدمه و هدف: بخش كشاورزي يكي از بخش‏هاي مهم اقتصاد ايران است. كمبود برخي از نهاده ‏هاي مهم مانند آب و آلودگي‌هاي زيست‌محيطي از مشكلات عمده اين بخش در زمينه افزايش توليد مي‏ باشند. لذا، افزايش توليد و پايداري يكي از اهداف مهم كشور در بخش كشاورزي است. افزايش كارايي يكي از بهترين راه ‏هاي افزايش توليد، سودآوري و پايداري توليد در بنگاه‏ هاي اقتصادي به‏ شمار مي‏آيد. در اين مطالعه با توجه به نقش واحدهاي صنعتي شيري در توليد شير و امنيت غذايي، به محاسبه كارايي و رتبه ‏بندي معيارهاي تاب ‏آوري و كارايي گاوداري هاي صنعتي شيري شهر كرمان پرداخته شده است.مواد و روش‏ ها: كارايي با استفاده از روش تحليل پوششي داده ‏ها (DEA) و جمع‏ آوري 30 پرسشنامه از گاوداري هاي صنعتي شيري در سال 1399 محاسبه شد. به ‏منظور رتبه بندي معيارهاي تاب‏ آوري و كارايي از فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شد. بدين منظور 15 پرسشنامه مقايسه زوجي با استفاده از نظر متخصصان تكميل شد.يافته ها: نتايج رتبه‏بندي معيارها نشان داد كه معيار اقتصادي با وزن 0/5 داراي بيشترين اهميت از نظر متخصصان است. معيار تاب‌آوري با وزن 0/205، معيار زيست محيطي با وزن 0/148 و معيار اجتماعي با وزن 0/147 به ‏ترتيب رتبه ‏هاي دوم تا چهارم اهميت را به خود اختصاص داده‏اند. حداكثر سود از ميان زير معيارهاي اقتصادي داراي بيشترين ارجحيت از نظر متخصصان بوده است. مخارج نيروي كار از ميان زير معيارهاي اجتماعي داراي بالاترين اهميت از نظر متخصصان مي ‏باشد. ميزان مصرف آب از ميان زيرمعيارهاي زيست محيطي بالاترين رتبه را از نظر متخصصان كسب كرده است. بهره وري از ميان زير معيارهاي تاب‏ آوري بالاترين اهميت را از نظر متخصصان داشته است. بر اساس نتايج به‏دست آمده، حداكثركردن سود، حداقل‌كردن هزينه جيره غذايي دام و بهره‏ وري از بين 11 زيرمعيار در نظر گرفته شده به‏ ترتيب بيشترين اولويت را از نظر متخصصان دارند. نتايج محاسبه كارايي نشان داد كه در بازه 0 تا 20، هيچ واحدي وجود ندارد. 3 واحد در بازه 20 تا 40، 9 واحد در بازه 40 تا 60، 5 واحد در بازه 60 تا 80 و 13 واحد در بازه 80 تا 100 قرار گرفتند. نتيجه ‏گيري: بر اساس نتايج به‏ دست آمده مي‏توان با افزايش كارايي، ميزان توليد شير و سودآوري گاوداري هاي صنعتي شيري را در شهر كرمان افزايش داد. بدين منظور مي‏توان واحدهاي كارا را الگوي واحدهاي غيركارا قرار داد و با تغيير مديريت و نحوه به‏ كارگيري منابع، كارايي واحدها را افزايش داد.