جنبش زنان و هنر مقاومت در عصر مشروطه

«حضور زنان در جنبش مشروطه»، با «جنبش زنان در عصر مشروطه» متفاوت است. جنبش مشروطه با دغدغۀ آزادي‌خواهي و حاكميت قانون، به‌دنبال برابري حقوقي و سياسي ميان شاه و رعيت بود، اما جنبش زنان، دغدغۀ برابري جنسيتي بين زنان و مردان را دنبال مي‌كرد. اين جنبش از درون جنبش مشروطه ظهور يافت. پژوهش حاضر در پي آن است كه نشان دهد زنان در عصر مشروطه (1285 تا 1304) چگونه به‌دنبال انقلابي در انقلاب بودند تا از فرصت انقلاب سياسي مشروطه به‌عنوان بستري براي انقلاب حقوقي زنان بهره بگيرند. اين مطالعه با بهره‌گيري از روش توصيفيتحليلي، به تحليل مضامين موجود در منابع و اسناد تاريخي مي‌پردازد. يافته‌ها گوياي آن است كه زنان در دوران مشروطه، در يك تبعيض جنسيتي سيستماتيك قرار داشتند كه از خانه تا جامعه، همۀ عرصه‌ها را بر آن‌ها بسته بود. آن‌ها اجازه نداشتند به مدرسه بروند؛ زيرا مدرسه‌رفتن فقط حق پسران بود. همچنين آن‌ها اجازه نداشتند به چندهمسري شوهر و كودك‌همسري خود اعتراض كنند؛ چرا كه خانه در سلطۀ مردان و قوانين در حمايت از آنان بود. زنان حق نداشتند در انتخابات شركت كنند؛ زيرا حق رأي فقط براي مردان بود. از اين‌رو جنبش زنان در عصر مشروطه، در سه حوزۀ مختلف، مبارزۀ تاريخي را براي تغيير وضع موجود آغاز كرد: 1. مبارزه براي حق تحصيل زنان؛ 2. مبارزه براي تغيير قوانين خانواده؛ 3. مبارزه براي دستيابي به حق رأي و مشاركت سياسي. زنان در اين دوره به هدف اول خود رسيدند و حق تحصيل را به‌دست آوردند. در دو هدف بعدي، اگرچه با تلاش و مطالبه‌گري چندلايه تا حدي پيش رفتند، درنهايت در دستيابي به اين اهداف كامياب نبودند. بااين‌حال، در اين دو عرصه نيز با راهبرد گفتمان‌سازي و مطالبه‌گري در حوزۀ عمومي، راه را براي تغييرات در دوره‌هاي بعدي هموار كردند.