سواد تاريخي دانشجويان درباره مسائل مهم تاريخي ايران

در جامعۀ جديد سواد نقش مهمي در تبديل افراد به شهروندان فعال اجتماعي دارد. توانايي خواندن و نوشتن به اين معناست كه فرد بتواند با رويدادهاي جاري همگام باشد، ارتباط مؤثر داشته باشد و مسائلي جهان را درك كند. با گذشت زمان و پيشرفت زندگي، ديگر سواد به معناي توانايي خواندن يك كلمه نيست، بلكه به معناي توانايي درك دنياست. سواد تاريخي نه‌تنها يادگيري رخدادهاي تاريخي را دربردارد، بلكه تقويت توانايي استدلال‌پذيري روايت‌هاي تفسيري تاريخي را در اولويت قرار مي‌دهد تا بتواند سواد علمي افراد جامعه را پرورش دهد. افراد براي آنكه بتوانند حال و آينده را در بستر گذشته ببينند، بايد دو مهارت داشته باشند: درك تاريخ به‌منزلۀ علم و يافتن چارچوبي قابل‌استفاده از گذشته. سواد تاريخي اين چارچوب است، به كمك بازآموزي تاريخي مي‌آيد و با ايجاد توازني عادلانه در روند آموزش تاريخي ميان انتظارات جامعه از آموزش آن، با اطلاعات، توان و آگاهي افراد، به‌‌منزلۀ هدف نهايي به توسعۀ حافظۀ تاريخي افراد منجر مي‌شود. در مقالۀ حاضر با استفاده از روش پانل طولي، موضوع سواد تاريخي دانشجويان يك كلاس دربارۀ مسائل مهم تاريخي ايران، شامل سقوط صفويه، عهدنامۀ تركمن‌چاي و تأسيس راه‌آهن سراسري جنوب به شمال، بررسي و تحليل شده است. جامعۀ مورد بررسي اين تحقيق دانشجويان درس مباني تاريخ اجتماعي ايران دورۀ كارشناسي دانشكدۀ علوم اجتماعي دانشگاه تهران هستند. يافته‌هاي تحقيق بيان‌كنندۀ تأثير محرك‌هاي مانند آشنايي دانشجويان با منابع مختلف تاريخي است. همچنين سواد تاريخي دانشجويان دربارۀ رويدادهاي مهم ذكرشده، متفاوت است. يكي از يافته‌ها تفاوت ديدگاه دانشجويان دربارۀ عهدنامۀ تركمن‌چاي است. بيشتر آن‌ها در پيش‌آزمون اين عهدنامه را ننگين مي‌دانستند، اما در پس‌آزمون تلقي همدلانه‌تري به اين عهدنامه داشتند. بررسي پاسخ‌هاي دانشجويان نشان مي‌دهد با استفاده از تحقيقات پانل براي افزايش سواد تاريخي دانشجويان،‌ در انتهاي ترم، عملكرد دانشجويان در همدلي تاريخي و قضاوت منصفانه تاريخي بهبود يافت.