آثار ريزوسفري سه‌پايه مركبات بر برخي ويژگي‌هاي زيستي و اجزاء فسفر در يك خاك آهكي

اين پژوهش با هدف ارزيابي آثار ريزوسفري سه پايه مركبات بر تعدادي از ويژگي‌هاي زيستي و اجزاء فسفر در يك خاك آهكي تيمار نشده و تيمار شده با فسفر اجرا شد. بدين ‏منظور يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار به‌صورت گلداني اجرا شد. فاكتورهاي آزمايشي شامل پرتقال پيوند شده تامسون (Citrus sinensis L. Osbeck) روي سه پايه مختلف مركبات (سيتروملو، سيترنج و نارنج) و دو سطح كاربرد كود فسفر (0 و 100 ميلي‏گرم بر كيلوگرم خاك) بودند. هجده ماه پس از كاشت نهال‏ها در گلدان‏ها، گياهان برداشت شده و برخي ويژگي‏هاي زيستي شامل كربن آلي محلول، جمعيت باكتري و قارچ، فسفر زيست‌توده ميكروبي، فعاليت آنزيم‌هاي فسفاتاز قليايي و اسيدي و نيز فسفر قابل استفاده و شكل‏هاي مختلف فسفر (شامل فسفر محلول و تبادلي، فسفر مرتبط با اكسيدهاي آهن و آلومينيوم، فسفر مرتبط با كلسيم، فسفر باقي‌مانده) در نمونه خاك‏هاي ريزوسفري اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد صرف‌نظر از سطح كاربرد فسفر، مقدار كربن آلي محلول و نيز جمعيت قارچ و باكتري در خاك ريزوسفري پايه نارنج در مقايسه با دو پايه ديگر بيش‌تر بود، اما در بين پايه‏هاي مورد بررسي كم‌ترين pH، و نيز فعاليت آنزيم فسفاتاز قليايي و فسفر زيست‏توده ميكروبي در ريزوسفر نارنج به دست آمد (0/05 p). همچنين مقدار فسفر قابل استفاده در ريزوسفر نارنج به‌طور معني‌داري كم‌تر از دو پايه ديگر بود (0/05 p). همچنين تنها شكل فسفر مرتبط با اكسيدهاي آهن و آلومينيوم و فسفر محلول متأثر از فعاليت ريشه و سطح فسفر كاربردي بودند اما فعاليت ريشه مركبات اثر معني‌داري بر فسفر مرتبط با كلسيم و فسفر باقي‌مانده نداشت و اين دو شكل فسفر تنها متأثر از سطح كاربرد فسفر بودند (0/05 p). به‏طور خلاصه به‌نظر مي‌رسد، با توجه به نتايج در ميان پايه‌هاي مورد بررسي، پايه نارنج مي‌تواند از طريق اصلاح شرايط زيستي و شيميايي محيط پيرامون ريشه خود و نيز تغيير اجزاء فسفر در خاك ريزوسفري، كارايي جذب فسفر از خاك مورد بررسي را بهبود ببخشد.