بررسي چرايي گرايش جمهوري اسلامي ايران به روسيه بر اساس راهبردهاي موازنه‌سازي و دنباله‌روي

چگونگي تعامل با روسيه به‌عنوان يكي از قدرت‌‌هاي بزرگ و تأثيرگذار نظام بين‌الملل هميشه يكي از موضوع هاي مهم سياست خارجي ايران از بعد از انقلاب بوده است. به موازات تبديل‌شدن غرب و به‌ويژه آمريكا به «ديگريِ» غيرقابل اعتماد در سياست خارجي ايران، گرايش اين كشور به روسيه، به‌عنوان «ديگريِ» قابل اعتماد بيشتر شده است. هدف اصلي در اين پژوهش بررسي چرايي چنين گرايشي از ديدگاه نظري است. پرسش اصلي اين نوشتار اين است كه كدام يك از نظريه‌هاي اتحاد و ائتلاف در ادبيات روابط ‌بين‌الملل، قدرت تبييني مناسب‌تري براي بررسي گرايش جمهوري اسلامي ايران به روسيه دارند؟ در پاسخ به اين پرسش اين فرضيه مطرح مي‌شود كه از ميان روايت‌‌هاي مختلف نظري اتحاد و ائتلاف دولت‌ها با يكديگر، روايت‌هاي نظري نوواقع‌گرايانه از جمله نظريۀ «موازنۀ تهديد» يا «سياست دنباله‌روي»، تحليل دقيق‌تري از چشم‌انداز روابط دو كشور ارائه مي‌دهند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در هر يك از اين دو روايت نظري «علل، انگيزه و نتايج» سياست گرايش ايران به دولت روسيه به‌طور كامل متفاوت از يكديگر در نظر گرفته مي‌شود. از سويي، در روايت نظري «سياست دنباله‌روي» بايد روايت والتي و شويلري را جدا كرد و روايت شويلر را روايت مناسبي براي تببين سياست ايران به روسيه در نظر گرفت. اين پژوهش از نظر روش، مبتني بر بررسي موردي در يك چارچوب نظري (سازگاري نظريه با مورد) به‌عنوان يكي از روش‌هاي پژوهش كيفي است. روش گردآوري اطلاعات نيز به شيوۀ كتابخانه اي، مطالعۀ اسنادي و استفاده از منابع مجازي است.