مدل منطقه‌گرايي سازمان همكاري شانگهاي

منطقه‌گرايي از الگوهاي تعامل در عرصۀ روابط بين‌الملل است كه با گذر از يك سير تحولي از الگوي كلاسيك اروپامحور به‌سوي مدل‌هاي نوين حركت كرده است. نفتا، آسه‌آن و سازمان همكاري شانگهاي نمونه‌هايي از منطقه‌گرايي نوين هستند كه براساس شرايط، موقعيت و اقتضا‌هاي منطقۀ خود، الگو‌هاي ويژه‌اي را پيگيري كرده‌اند. در اين پژوهش مدل منطقه‌گرايي سازمان همكاري شانگهاي را بررسي مي‌كنيم. پرسش اصلي اين است كه الگوي منطقه‌گرايي سازمان همكاري شانگهاي و به‌طور مشخص الگوي تعاملي و سازوكارهاي همگرايي آن چگونه است؟ براي پاسخ به اين پرسش از راهبرد كاوش نظام‌مند و روش بررسي تاريخي استفاده مي‌كنيم. يافته‌ها نشان داد كه پس از پيوستن هند و پاكستان به اين سازمان در سال 2017 سازمان همكاري شانگهاي وارد دور جديدي از منطقه‌گرايي شده است و با گذار از الگوي «هدايت‌شده» وارد الگوي «فراگير» شده است و سازوكارهاي همكاري سازمان همكاري شانگهاي از ظرفيت‌هاي چشمگيري براي منطقه‌گرايي چندبعدي و تأمين منافع اعضا برخوردار است. بر اين‌ اساس، نتيجۀ اين پژوهش نشان داد كه از زمان تأسيس سازمان همكاري شانگهاي، مفهوم همكاري و سازوكارهاي مشاركت، مداوم غني‌تر و توسعه‌يافته‌تر شده است و سازمان از ظرفيت قوي براي اثرگذاري بر نظم نوين جهاني برخوردار است. اما با توجه‌ به درگيري‌هاي دروني و نبود هويت جمعي، سازمان همچنان تا رسيدن به مرحلۀ همگرايي فاصلۀ زيادي دارد.