بررسي فخريات امام علي (ع) در نهج‌البلاغه باتكيه‌ بر مسئله فضاي صدور

پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه چرا  امام علي(ع) با وجود ذم و نكوهش خودستايي، گاهي در نهج البلاغه از خود تعريف و تمجيد كرده است. در اين پژوهش كه با رويكرد توصيفي تحليلي و روش گردآوري كتابخانه‌اي انجام پذيرفته، با بررسي و تحليل فضاي فكري، اجتماعي و سياسي جامعۀ زمان صدور سخنان يادشده، اين نتيجه به دست آمده است كه اين سخنان، نه‌تنها مصداق خودستايي مذموم نيست، بلكه ضرورتي ناگزير بوده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه يكي از راه‌هاي آشكار پاسخ به اين پرسش، بررسي فضاي صدور سخنان امام(ع) است. اوضاع فكري و اعتقادي خاص جامعۀ اسلامي كه از سويي، ناشي از منع نقل حديث و محدوديت اهل‌‌بيت(ع) پس از وفات پيامبر اكرم(ص) است و از سوي ديگر، براثر تبليغات شديد مخالفان و دشمنان عليه اهل‌بيت(ع) و به ويژه عليه شخص امام علي(ع) پديد آمده است، ضرورت معرفي خود، اهل‌‌بيت(ع)، گوشزد كردن هدايتگري آنان، اشاره به رابطۀ نزديك خود با پيامبر اكرم(ص)،  نيز دفاع از خويش در برابر هجمه‌هاي شديد معاويه و براي نمونه اشاره به علم و دانايي خويشتن را به وجود آورده است. همچنين ذكر شجاعت و پيشينۀ حضور در جنگ‌ براي انگيزه‌بخشي به سپاهيان و تضعيف روحيۀ دشمن از ديگر مسائلي است كه گفتن چنين سخناني را ضرورت بخشيده است.