بررسي و تبيين محيط‌زيست‌گرايي در ايران و مقايسۀ آن با وضعيت جهاني

بررسي و سنجش نگرش‌هاي محيط‌زيستي با توجه به مسائل و مخاطرات موجود به يكي از مهم‌ترين موضوعات اجتماعي روز تبديل شده است. در اين چهارچوب مقالۀ حاضر تلاش كرده است محيط‌زيست‌گرايي ايرانيان و عوامل مؤثر بر آن را در مقايسه با وضعيت جهاني مورد سنجش قرار دهد. تبيين محيط‌زيست‌گرايي با ارجاع به رويكردهاي نظري در قالب فرضيات چندگانۀ اثرِ رفاه اقتصادي يا فقر معيشتي، اثر سرمايۀ اجتماعي، اثر جنسيت و اثر دين و دين‌داري آزمون شده است. ازنظر روش‌شناختي پژوهش حاضر به شيوۀ اسنادي و تحليل ثانويۀ داده‌هاي آخرين موج پيمايش ارزش‌هاي جهاني (موج 7) انجام شده است. موج هفتم اين پيمايش در فاصلۀ سال‌هاي 2020-2017 و در 59 كشور جهان (ازجمله ايران با نمونۀ 1499 نفري) به اجرا درآمد. يافته‌ها نشان مي‌دهد ايران در خوشه‌بندي محيط‌زيست‌گرايي در خوشۀ 1 با نمرۀ بالا و در رتبۀ 11 در بين 59 كشور جهان قرار دارد. يافته‌هاي تبييني حاكي از آن است كه محيط‌زيست‌گرايي -هم در ايران و هم در مقياس جهاني- با تحصيلات، رفاه اقتصادي، مشاركت اجتماعي و ارزش‌هاي فرامادي رابطۀ مستقيم و با متغيرهاي سن، فقر و دين‌باوري رابطۀ معكوس دارد. از ديگر يافته‌هاي مهم پژوهش، گرايش‌هاي محيط‌زيستي متفاوت اديان جهاني است؛ درحالي‌كه يهوديان اهميت يكساني براي رشد اقتصادي و حفاظت از محيط‌زيست قائل‌اند، مسيحيان بيشتر حامي محيط‌زيست و مسلمان بيشتر مدافع رشد اقتصادي هستند.