بررسي تغييرات زماني و مكاني تعداد روزهاي رخداد گرد و غبار در استان آذربايجان غربي، تعيين عوامل اثرگذار و شناسايي منشاء

خشك شدن سطح وسيعي از درياچه اروميه در استان آذربايجان غربي، موجب تشكيل مناطق مستعد به فرآيندهاي فرسايش بادي و افزايش رخدادهاي گرد و غبار شده است. با توجه به پيامدهاي اثرگذار گرد و غبار بر سلامت انسان، محيط زيست، كشاورزي و حمل و نقل، بررسي دقيق‌تر براي يافتن منبع وقوع گرد و غبار، فرواني و شدت آن ضروري است. پژوهش حاضر به بررسي تغييرات زماني و مكاني وقوع گرد و غبار با استفاده از داده‌هاي ماهواره‌اي، شناخت منشاء گرد و غبار و واكاوي عوامل اثرگذار بر رخداد گرد و غبار در سطح استان آذربايجان غربي مي‌پردازد. بررسي نوسان‌ هاي سالانه تعداد روزهاي همراه با گرد و غبار با استفاده از شاخص عمق نوري هواويز (AOD) سنجنده MODIS در ‌ دورۀ 1379-1399 نشان داد كه سال‌هاي 1382 و 1387 تا 1391 اوج رخداد گرد و غبار بوده است. بيشترين وقايع گرد و غبار در فصل‌هاي تابستان و بهار به‌ وقوع پيوسته و نوسان ‌هاي ماهانۀ گرد و غبار نشان‌گر بيشينۀ گرد و غبار از ماه اسفند تا مهر است. تحليل نوسان‌ هاي زماني نشان داد كه از نظر آماري هيچ روند معني‌داري در مقدار AOD و فرواني رخداد گرد و غبار وجود ندارد. بررسي ارتباط بين AOD با پوشش گياهي و متغيرهاي اقليمي حاكي از آن است كه AOD تنها با سرعت باد رابطه معني‌داري (به‌ميزان 64%) دارد. تغييرات مكاني دهنده فراواني بيشتر تعداد رخداد گرد و غبار در حاشيه درياچه اروميه (بيشتر در بخش‌هاي شرقي و جنوبي و اندكي در بخش غربي) است. مناطق جنوبي استان فراواني بيشتري را نسبت به بخش‌هاي مركزي و شمالي نشان مي‌دهد كه با توجه به جهت باد غالب به‌ نظر مي‌رسد بيشتر تحت تاثير گرد و غبارهاي كشور عراق قرار دارد؛ اما حاشيه درياچه اروميه منشاء داخلي وقوع گرد و غبار هستند.