بررسي تأثير سوءگيري‌هاي شناختي واكنش كمتر از حد، اتكا، در دسترس بودن و محافظه‌كاري بر خطاي حسابرسان

بر اساس مباني روانشناختي و حسابرسي، شناخت حرفه‌اي و انتخاب‌هاي حسابرسان تحت ‌تأثير فرآيندهاي ادراك، قضاوت و گزينه‌هاي تصميم قرار گرفته و مي‌تواند در بروز خطاهاي حسابرسي نقش داشته باشد. هر چند عوامل مختلفي بر بروز خطاهاي حسابرسي اثرگذارند، اما نقش عوامل نشأت گرفته از خطاي حسابرس و سوءگيري‌هاي شناختي وي انكارناپذير است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسي نقش برخي از سوگيري‌هاي شناختي در وقوع خطاهاي حسابرسي است. اين سوگيري‌ها شامل واكنش كمتر از حد، اتكاء، در دسترس بودن و محافظه‌كاري هستند. جامعه آماري پژوهش شامل حسابرسان عضو انجمن حسابرسي ايران است؛ از اين رو، پرسشنامه‌هاي محقق ساخته با روايي و پايايي معتبر بين آنان توزيع شد و داده‌هاي بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار Smat PLS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج پژوهش‌ نشان دادند سوگيري‌هاي شناختي بررسي شده بر اساس ميزان اولويت و بيشترين تأثير به‌‌ترتيب شامل سوءگيري اتكاء (46 درصد)، سوگيري محافظه‌كاري (41 درصد)، سوءگيري واكنش كمتر از حد (15 درصد) و سوءگيري در دسترس بودن (5 درصد) قابليت پيش‌بيني خطاهاي حسابرسان را دارند.

Abstract :According to the psychological and auditing literature, auditors' professional knowledge and choices are influenced by perception, judgment and decision making processes and it can play an important role in the occurrence of audit errors. Although, various factors affect the occurrence of audit errors, but the role of factors arising from the auditor's error and their cognitive biases is undeniable. This research investigates the effect of some cognitive biases on auditor errors. It is focused on the under reaction bias, anchoring bias, availability bias and conservatism bias as the main cognitive biases in this paper. The statistical population includes the auditors of the Iranian Auditing Association and researcher-made questionnaires with validity and reliability were distributed among them and the obtained data were analyzed using smart PLS software. The results showed that the cognitive biases examined based on the degree of priority and most impact included anchoring bias (46%), conservative bias (41%), under reaction bias (15%) and availability bias (5%) respectively have the ability to predict auditors.