بازشناسي عوامل مؤثر بر خوانايي بانوان از فضاي شهري (نمونه موردي: شهرك اكباتان تهران)

خوانايي يكي از از ويژگي هاي اساسي محيط هاي شهري با كيفيت به شمار مي رود كه به فرد براي درك صحيح و عميق پيرامون، امكان برقراري ارتباط مطلوب بين فرد و محيط شهري را فراهم مي سازد. در واقع هنگام قرارگيري در محيط خوانا، تصوير ذهني افراد در قالب نقشه هاي شناختي از محيط، سبب مي شود افراد هنگام حركت در فضا به آساني مسيريابي نموده و حس سردرگمي نخواهند داشت. امروزه درپي شهرسازي مدرن و پيدايش مجتمع مسكوني هاي مدرن، به علت كم بودن كيفيت گوناگوني، شاهد ضعف در خوانايي هستيم كه شهرك اكباتان به عنوان نمونه اي از شهرسازي مدرن، داراي ضعف در خوانايي است و از آنجا كه جنسيت نيز مانند عواملي همچون محل سكونت، سن، شرايط اجتماعي و قوميت بر ادراك و ترجيح محيط تأثير مي گذارد و از اين بين زنان بيشترين جمعيت جامعه را تشكيل مي دهند كه حضور آنها منوط بر خوانايي و امنيت در محيط مي باشد، لذا هدف اين مقاله شناخت و ايجاد فضاي شهري خوانا براي بانوان در شهرك اكباتان مي باشد و به دنبال پاسخ به اين پرسش است: چه عواملي بر خوانايي بانوان از شهرك اكباتان مؤثر بوده و ميزان پراكندگي عوامل در شهرك به چه ميزان است؟ اين تحقيق به روش كيفي انجام گرديده و براي ارزيابي نهايي از تحليل داده ها بهره گرفته شده است. اين پژوهش ابتدا به بازتعريف مفاهيم خوانايي، تصوير ذهني، نقشه شناختي، ادراك بانوان با استفاده مطالعات اسنادي و منابع كتابخانه اي مي پردازد، سپس براساس مفاهيم مستخرج از بخش نظري پژوهش، شناسايي عوامل خوانايي در شهرك اكباتان به روش ميداني و حضور در شهرك، تهيه نقشه هاي ذهني، پرسشنامه محقق مي گردد، سنجش داده با استفاده از درصد و ارزيابي پايايي با نرم افزار SPSS انجام گرفته است. بررسي هاي انجام گرفته حاكي از آن است كه بانوان بومي با مدت سكونت بالا و شناخت زياد، شهرك را محيطي خوانا تلقي مي نمايند. در واقع آن ها به واسطۀ تصويرذهني كه از شهرك و مؤلفه هاي خوانايي دارند، احساس سردرگمي نمي كنند. عوامل مؤثر بر خوانايي بانوان در شهرك به ترتيب ميدان بسيج، بيمارستان صارم و خيابان نفيسي محسوب مي شوند و بخش هاي خارج از بلوك هاي مسكوني داراي خوانايي بيشتري نسبت به بخش هاي داخلي بلو ك ها هستند.

Readability is one of the main characteristics of high-quality urban environments that allow the individual to establish a favorable relationship between the individual and the urban environment for a correct and deep understanding of the environment. When placed in a readable environment, the mental image of people in the form of cognitive maps of the environment, makes people navigate easily when moving in space and will not feel confused. Today, following modern urban planning and the emergence of modern residential complexes, due to the low quality of diversity, we see poor readability that Ekbatan town, as an example of modern urban planning, has poor readability. As gender affects perception and Environmental preference affects and among them, women constitute the largest population of the society, whose presence depends on readability and security in the environment. So the purpose of this article is to identify and create a readable urban space for women in Ekbatan and seeks to answer this question: What factors affect the readability of women from Ekbatan town and what is the distribution of factors in the town? This research has been done qualitatively and data analysis has been used for the final evaluation. This research firstly redefines the concepts of readability, mental image, cognitive map, women's perception using documentary studies and library resources, then based on the concepts extracted from the theoretical part of the research, identifying readability factors in Ekbatan town by field method and attending Town, preparation of mind maps, the questionnaire is realized, data is measured using percentage and reliability assessment is done with Spss software. Studies show that indigenous women with high residence time and well-understand, consider the town as a readable environment. They do not feel confused by their mental imagery of the town and its readability components. Factors affecting women's readability in the town are Basij Square, Sarem Hospital, and Nafisi Street, respectively, and the sections outside the residential blocks are more readable than the inner sections of the blocks.