تأثير تناسب فضاي بسته به نيمه‌باز در بهره‌گيري بهتر از شرايط اقليمي در خانه‌هاي مناطق ساحلي و كوهپايه‌اي شرق گيلان

استان گيلان با داشتن اقليمي معتدل و مرطوب، نسبت به ديگر اقليم‌هاي ايران به محدوده آسايش نزديك‌تر است؛ افزون بر آن، بهره‌گيري از مؤلفه‌هاي تابش، باد، بارش و رطوبت در ساماندهي فضايي خانه‌هاي بومي، منجر به شكل‌گيري فضاي نيمه‌باز در كنار فضاي بسته شده‌ است. به‌طوركلي قرارگيري فضاها در اين اقليم به‌گونه‌اي است كه مرز مشخصي ميان آن‌ها نيست. در خانه‌هاي بومي اين مناطق از ديرباز شيوه ساخت و تناسبات در هر يك از چهار پهنه اقليمي ساحلي، كوهپايه‌اي، دشت و كوهستان وجود داشته است كه با بهره‌گيري از سامانه‌هاي غيرفعال، ايجاد مكاني براي زيستن آسوده، ممكن مي‌شد. لذا در شرايط فعلي و با‌توجه‌به وضعيت نامطلوب زيست‌محيطي و كمبود انرژي در دنيا، اين نوع از طراحي حائز اهميت است. اين مقاله با هدف بهره‌گيري بهتر از شرايط اقليمي در طراحي خانه در پي پاسخ به اين پرسش است كه چه رابطه‌اي ميان نسبت فضاي بسته و نيمه‌باز با محدوده آسايش وجود دارد؟ و چه نسبتي از دو فضاي نيمه‌باز و بسته در خانه‌هاي مناطق ساحلي و كوهپايه‌اي، به محدوده آسايش نزديك‌تر است؟ اين پژوهش از نوع همبستگي است؛ روش پژوهش در گام گردآوري داده‌ها مشاهده، و نمونه‌گيري ميداني، و در گام داوري، تحليل داده‌ها و استدلال استقرايي است. مقاله، نخست به بررسي و تحليل چگونگي تأثير مؤلفه‌‌هاي اقليمي بر بهينه‌سازي آسايش‌خانه‌ها مي‌پردازد؛ سپس با نمونه‌گيري تصادفي، رابطه ميان نسبت فضاي بسته به نيمه‌باز را با محدوده آسايش در خانه‌هاي دو منطقه تحليل و ارزيابي مي‌كند. نتيجه مقاله اين است كه فضاي نيمه‌باز درصد قابل‌توجهي از مساحت خانه‌ها را در نواحي ساحلي و كوهپايه‌اي به خود اختصاص داده است. تفاوت در پهنا، طول و ارتفاع و نيز جهت‌گيري ايوان در اين دو پهنه ناشي از تفاوت در خرده اقليم اين دو پهنه است، و معماري بومي اين منطقه توانسته با هماهنگ‌سازي خود با شرايط اقليمي ويژه هر پهنه به بهبود آسايش گرمايي ساكنان خانه‌ها كمك رساند. در خانه‌هاي كوهپايه‌اي تناسب فضاهاي بسته به نيمه‌باز به‌طور متوسط 3.63 و در خانه‌هاي ساحلي اين تناسب 1.47 است. بدين ترتيب، مي‌‌توان نتيجه گرفت كه اگر اين نسبت در خانه‌هاي معاصر رعايت شود، آسايش بيشتري پديد مي‌آيد.