تحليل نظام شكلي و فضايي الگوي خانه‌هاي بومي در روستاي پلكاني سرآقاسيد در استان چارمحال و بختياري

الگوهاي بومي خانه‌ در روستاها، گنجينه‌اي غني از هويت، فرهنگ، آداب‌ورسوم و شناسنامه معماري هر مرزوبوم است كه با مطالعه آن‌ها مي‌توان به ريشه‌هاي فرهنگي و ارزش‌هاي حاكم بر جوامع مختلف پي برد. طي ساليان اخير پژوهش‌هاي مختلفي پيرامون تحليل نظام‌هاي معماري خانه‌هاي بومي روستايي در سطح كشور انجام گرفته؛ اين در حالي است كه سهم روستاهاي پلكاني از اين مطالعات بسيار اندك بوده است. روستاي سرآقاسيد از توابع شهرستان كوهرنگ در استان چهارمحال و بختياري يكي از روستاهاي پلكاني در كشور است كه علي‌رغم تغييرات گسترده‌اي كه در سيماي كالبدي روستاها در حال انجام است، بافت كالبدي اين روستا كماكان مصون مانده است. همين امر سبب شد تا در پژوهش حاضر، الگوهاي معماري بومي در اين روستا مورد تدقيق قرار گيرد و نظام‌هاي فضايي، عملكردي و سازه‌اي آن تحليل گردد. روش مورداستفاده در اين پژوهش توصيفي - تحليلي مبتني بر مشاهدات ميداني نگارندگان در سطح روستا است. نتايج پژوهش نشان داد كه شيب زمين مهم‌ترين عامل در شكل‌گيري الگوهاي مسكن اين روستا است. به‌اين‌ترتيب كه وجود شيب‌هاي مختلف، ساخت طبقاتي ابنيه را ممكن ساخته است. همچنين به دليل سرما و برودت هوا، ساخت فضاهاي دستكند جهت استفاده از ظرفيت گرمايي زمين يكي از روش‌هاي ساخت در اين روستا به شمار مي‌رود. به لحاظ فرهنگي اجتماعي نيز خانه‌هاي روستاي سرآقا سيد به دو دسته شامل خانه‌هاي داراي واحد همسايگي و خانه‌هاي فاقد واحد همسايگي قابل دسته‌بندي هستند كه آنچه باعث تعريف واحد همسايگي در نظام اين خانه‌ها مي‌شود، وجود «پيش‌تو» در مقابل خانه است. همچنين خانه‌ها ازنظر ساختار فضايي از نوعي الگوي سلسله‌مراتبي برخوردار هستند كه به‌صورت خطي از معبر به‌عنوان حياط تا فضاي دستكند به‌عنوان بخش اندروني خانه امتداد يافته است.