تحليل روايت فرهنگ فقر در بين زنان سرپرست خانواده در منطقه 19 شهر تهران

مقدمه: زيست و حيات زنان سرپرست خانواده به دليل نبودن يا ضعف سرپرستي مرد با چالشهايي روبه‌روست. مواردي همچون تحولات زيستي و اجتماعي انسانها، روند صعودي اين نوع خاص از سرپرستي زنان را افزايش داده است. بر اين مبنا، شناختي بر پايه روش اميك به معناي شناخت از درون و آگاهي از تجربه‌زيسته اين گروههاي اجتماعي در برنامه‌ريزي و مديريت، گامي تأثيرگذار خواهد بود. هدف اين پژوهش تحليل روايت فرهنگ فقر و شناسايي ماهيت و ابعاد آن در بين زنان سرپرست خانواده در منطقه 19 تهران است. روش: روش اين پژوهش كيفي است كه از طريق مصاحبه عميق با 15 نفر از زنان سرپرست خانواده در منطقه 19 شهر تهران انجام شده است. براي انتخاب نمونه موردمطالعه از روش نمونه‌گيري گلوله ‌برفي خوشه‌اي استفاده شده است. براي تنظيم كدهاي استخراجي از شيوه تحليل مضموني براون و كلارك در نرم‌افزار Nvivo 10 استفاده شده است. يافته‌ها: در پي آشكارسازي مفاهيم و مضامين فرهنگ فقر در ميدان پژوهش از نظرگاه روايت روايت‌كنندگان، سرانجام تحليلها سبب ظهور چهار مقوله اصلي بدين شرح شد: زيست‌فرسايشي، برساخت اجتماعي مادرانگي، طردشدگي و بازتوليد فقر. يافته‌ها نشان مي‌دهند با وجود وضعيت دشوار و كيفيت نامطلوب زندگي اين دسته از زنان، كمكهاي مالي و حمايتي نهادهاي رسمي حتي در سطوحي پايين در كنار كمكهاي مردمي نقش مهمي در زندگي آنها دارند اما نكته مهم اين است كه اين حمايتهاي رسمي و غيررسمي در بسياري از موارد تنها به حفظ وضعيت موجودشان كمك كرده و به‌ندرت سبب توانمندي آنها شده است. بحث: حمايتهاي رسمي و غيررسمي، تنها بقاي وضعيت كنوني اين زنان را تضمين مي‌كند. براي اصلاحات سازنده و تأثيرگذار، به نظر مي‌رسد در كنار برون‌رفت از تعاملاتي با كيفيت حاشيه‌اي در جامعه موردمطالعه و رهايي از ارزشهاي مردسالارانه و فضاي فرهنگي و رواني ويژه آن، هدايت حمايتها به‌ويژه در حوزه اشتغال آنان، بسيار مؤثرتر باشد.