تجربه مشترك انحلال فرديت در عرفان اسلامي و عرفان هندي

هدف از اين تحقيق بررسي تجربيات مشتركي است كه دو مكتب عرفاني اسلامي و هندي در باب انحلال فرديت دارند. انحلال فرديت به معناي گذشتن از خود تن و يكي شدن با خالق است كه در عرفان اسلامي با نام فنا في الذات شناخته مي شود. در اين پژوهش به روش تحليلي، با بررسي متون عرفان هندي و عرفان اسلامي به دنبال يافتن مشتركات و مفاهيم كلي كه تحت اين مشتركات توسعه داده شده اند، بوديم. نتيجه اين كه در متون‌ اوپانيشاد‌ و عرفان اسلامي؛ انسان علت غايي آفرينش‌ دانسته‌ شده و در هر دو مكتب عرفاني انسان مـظهر‌ و آيـنۀ‌ صفات‌ الهي است. در عرفان هندي،  روح انسان تحت تأثير كرمه بر جيوه؛ در چرخه سمساره؛ از جسمي به جسمي بالاتر يا حضيض تر حلول مي كند. و تنها راه نجات از اين چرخه و انحلال در برهمن؛ همانا دانش، عمل يا عشق مي باشد. در عرفان اسلامي اما تناسخ وجودندارد و موضوعيت انحلال فرديت و فناي در ذات با رها شدن از قيود مادّي و يافتن صدق و صفاي باطني؛ ممكن است. انحلال فرديت به عنوان تجربه مشترك بين دو انديشه عرفان اسلامي و عرفان هندي را از نظر مفاهيم كلي شبيه به همديگر است اما از نظر جزئيات و توسعه مفاهيم با يكديگر تفاوت دارند. هرچند در هر دو مكتب عرفاني؛ عشق نجات بخش روح انسان معرفي شده است.