ارزيابي كارايي تابع مفصل در تخمين برخي از ويژگي‌هاي خاك

مطالعه پراكنش مكاني ويژگي‌هاي خاك با هدف تهيه نقشه پهنه‌بندي آن در جهت مديريت خاك و برنامه‌ريزي صحيح به منظور بهره‌برداري مناسب از منابع تجديد ناپذير خاك، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. تابع مفصل، از تكنيك‌هاي درون‌يابي جديدي است كه امروزه در علوم مختلفي كاربرد وسيعي پيدا كرده است. در پژوهش حاضر سعي شده است تغييرات مكاني برخي از ويژگي‌هاي خاك با استفاده از تابع مفصل مورد ارزيابي قرار گيرد و نتايج حاصل از آن با تكنيك‌هاي زمين‌آماري مختلف مقايسه گردد. بدين منظور 121 نمونه‌ سطحي خاك به روش شبكه‌بندي منظم از يك منطقه 484 هكتاري از غرب شهرستان بافت استان كرمان جمع‌آوري شد و برخي از ويژگي‌هاي خاك شامل ماده آلي و بافت خاك اندازه‌گيري شد. براي درون يابي از چهار تابع مفصل ارشميدسي شامل؛ توابع كلايتون، فرانك، گامبل و جو و تكنيك هاي زمين‌آماري شامل كريجينگ ساده، كريجينگ معمولي، كريجينگ شاخص و كريجينگ منفصل يا گسسته و روش وزن دهي عكس فاصله (IDW) استفاده شد. تحليل نتايج با استفاده از شاخص‌هاي آماري RMSE،R2 ، MAE و MBE صورت گرفت. به منظور برازش تابع مفصل بر داده‌ها، ابتدا تابع توزيع متغيرهاي مورد مطالعه تعيين گرديد. نتايج نشان داد توزيع هر يك از متغيرهاي مورد مطالعه با هم تفاوت دارد و توسط توابع توزيع متفاوتي تشريح مي شود. همچنين با افزايش فاصله مقدار همبستگي براي همه متغيرهاي مورد مطالعه كاهش پيدا مي كند به طوريكه بعد از فاصله 2000 متري، هيچ همبستگي مكاني نشان نمي دهند. مقايسه روش تابع مفصل و تكنيك‌هاي زمين‌آماري براساس معيارهاي ارزيابي نشان داد تابع مفصل در تخمين متغيرهاي مورد مطالعه بهتر عمل كرده و مقادير خطاي حاصل از تخمين براي تابع مفصل كمتر محاسبه شد. به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان داد با توجه به ماهيت چولگي داده هاي خاك تكنيك هاي تخمينگر توابع مفصل توانايي بياني كامل از وابستگى احتمالاتى را دارند و مي توانند در مطالعات مكاني مورد توجه قرار گيرند.