انتقال‌ناپذيري و بيان‌پذيري ايده‌ها (بررسي تطبيقي ديدگاه فرگه و سرل)

فرگه معتقد است محتويات ذهن فرد (انطباعات حسي، احساسات، تخيلات و مانند آن) ـ كه آنها را ايده مي‌نامد ـ برخلاف انديشه كه امري عيني و مستقل از همه اذهان است، در ارتباط زباني قابل انتقال نيست. مبناي استدلال وي براي اثبات انتقال‌ناپذير‌ بودن ايده‌ها، وابستگي آنها به فاعل شناسا و خصوصي‌بودن ايده‌هاست. سرل در بناي نظريه افعال گفتاري، اصل بيان‌پذيري را طرح مي‌نمايد كه به نظر مي‌رسد امكان انتقال‌ناپذيري ايده را نفي مي‌كند. بنا بر اصل بيان‌پذيري، «هر چه را بتوان قصد كرد، مي‌توان آن را بيان كرد». به ادعاي سرل، اين اصل في‌نفسه نمي‌تواند زبان خصوصي را نفي كند و نمي‌تواند بدين طريق امكان امر ‌انتقال‌ناپذير را منتفي سازد. در اين مقاله تلاش مي‌كنيم اين اصل را در پرتو چرخش زباني و نتايج و لوازم معرفت‌شناختي آن بررسي كنيم. نظريه معناي سرل نشان مي‌دهد كه از ديدگاه وي نه فهم امر كاملاً و مطلقاً خصوصي و تبديل آن به تجربه امكان‌پذير است و نه در فرض امكان چنين امري مي‌توان بياني معنادار از آن عرضه كرد. بر اين اساس، از نظر سرل حتي امور ذهني نيز ـ بر خلاف آنچه فرگه معتقد بود ـ مطلقاً خصوصي و غير قابل‌ بيان نيستند.