ارزيابي عملكرد نظام مراقبت‌هاي اوليه شهرستان‌ها در ايران؛ مطالعه موردي

مقدمه: مديران جهت برنامه‌ريزي، سازماندهي و بهبود عملكرد سازمان خود، نيازمند اندازه‌گيري و ارزيابي عملكرد زيرمجموعه‌هاي خود هستند. در اين مطالعه عملكرد و كارايي نظام مراقبت‌هاي اوليه سلامت شهرستان‌ها در دانشگاه علوم پزشكي كرمان، ايران با استفاده از مدل تحليل پوششي داده‌ها مورد ارزيابي قرار گرفت. روش‌ها: در اين مطالعه كارايي 9 شهرستان وابسته به دانشگاه علوم پزشكي كرمان در سال 1399 مورد تحليل قرار گرفت. جهت ارزيابي عملكرد نظام مراقبت اوليه شهرستان‌ها از روش ناپارامتريك تحليل پوششي داده‌ها استفاده شد. از متغيرهاي نيروي انساني، تسهيلات فيزيكي و وسايل نقليه به عنوان نهاده‌ها و تعداد افراد گيرنده خدمت و تعداد خدمات به عنوان ستانده‌ها براي سنجش كارايي استفاده شد. جمع‌آوري داده‌ها به طور ميداني و با استفاده از چك ليست انجام شد. با استفاده از نرم‌افزار DEAP 2.1 داده‌ها آناليز و عملكرد و كارايي با رويكرد حداكثرسازي ستانده‌ها و با فرض بازدهي متغير نسبت به مقياس به صورت برنامه‌ريزي خطي در 9 سناريو محاسبه شد. يافته‌ها: متوسط كارايي فني شهرستان‌هاي مورد مطالعه با فرض بازدهي متغير نسبت به مقياس (BCC)، 0.68 بود، كه نشان دهنده‌ي وجود حداقل 32 درصد ظرفيت افزايش كارايي در نظام مراقبت‌هاي اوليه دانشگاه علوم پزشكي كرمان بدون هيچ‌گونه افزايش در نهاده‌ها مي‌باشد. بر اساس مقادير ميانگين شهرستان كرمان كارا و 8  شهرستان ديگر (89%) ناكارا بودند. شهرستان‌هاي شهربابك، بافت و ارزوئيه كمترين ميزان كارايي را داشتند. نتيجه‌گيري: نتايج بيانگر وجود ناكارآمدي در اكثر نظام‌هاي مراقبت اوليه مورد مطالعه بود، كه نشان دهنده‌ي آن است مديران مراقبت‌هاي اوليه مي‌توانند با مديريت صحيح منابع موجود خدمات بهداشتي بيشتري به جامعه ارايه نمايند. شهرستان‌هاي ناكارا مي‌توانند به مقايسه‌ي خود با شهرستان‌هاي موفق و مرجع پرداخته و نسبت به رفع نقايص و بهبود عملكرد خود بپردازند.