معرفي و سبك منظومۀ هزارويك شب دهقان ساماني

هدف و زمينه: ابوالفتح‌خان دهقان ساماني از شاعران برجستۀ سبك بازگشت ادبي دورۀ قاجار است كه آثار متعددي به نظم دارد. شاهكار وي منظومۀ هزارويك شب است كه شاعر در آن ترجمۀ داستان هزارويك شب عبداللطيف طسوجي را به نظم درآورده است. در اين پژوهش با هدف پي ‌بردن به ميزان توانايي و هنر شاعري دهقان ساماني، سبك منظومۀ هزارويك شب وي معرفي و از جنبه هاي زباني، ادبي و فكري بررسي ميشود. روش مطالعه: روش تحقيق توصيفي و تحليلي، شيوه اي است كه نگارندگان در اين پژوهش درپيش گرفته اند. همچنين 400 بيت از اين منظومه براي آمارگيري و ترسيم جدول بسامدي انتخاب شده است. يافته ها: نتايج حاكي از اين است كه در منظومۀ هزارويك شب دهقان ساماني فراواني آرايۀ تكرار و جناس سبب بديع شدن قافيه ها شده است. تنوع هجاهاي قافيه و وجود انواع مختصات آوايي، جناسها و تكرارهاي فراوان و ديگر آرايه هاي لفظي، سطح برجستۀ زباني شاعر را نشان ميدهد. شاعر در بكار بردن انواع آرايه هاي بياني كه مهمترين آنها تناسب، تضاد و تلميح است و نيز استفادۀ هنري از صور خيال (استعاره، تشبيه، كنايه و اغراق) بطور گسترده بر غناي ادبي منظومه افزوده است. نتيجه گيري: شاعر در استفاده از صور خيال بيشتر مقلد بوده و در مواردي نادر، ابداعات و ابتكاراتي داشته است. در سطح فكري نيز ضمن اينكه انديشه هاي مذهبي و اعتقادات شيعي شاعر ديده شده است، تمايل وي به عرفان نيز آشكار ميشود. استفادۀ فراوان از اصطلاحات علوم مختلف بيانگر آگاهي و اطلاعات فراوان وي، و فراواني آداب و رسوم و باورهاي عاميانه نشان‎دهندۀ مردمي بودن شاعر است.