تحليل ژئوپليتيك الگوهاي رفتاري مبتني بر تنازع و تعامل در روابط ايران و عربستان سعودي

شناخت عوامل مؤثر بر روابط كشورها از ضرورت‌‌‌ها و پيش‌نيازهاي تأمين منافع ملي و تنظيم چگونگي سياست خارجي دولت‌هاست. اين عوامل مي‌توانند شاخص‌هاي زيربنايي يا روبنايي قدرت‌ساز كشورها يا علائق متنوعي باشند كه مناسبات آن‌ها را شكل مي‌دهد. ژئوپليتيك با واكاوي عوامل مختلف شكل‌دهندۀ قدرت ملي كشورها، علائق و منافع مختلف بازيگران، شناخت بنيادها و بسترهاي بحران‌هاي منطقه‌ا‌ي و تحليل بر مبناي عوامل ثابت و متغير جغرافيايي فهم و آگاهي مورد نياز را براي تدوين سياست خارجي واقع‌گرا و عاقلانه فراهم مي‌كند. كشورهاي قرارگرفته در يك منطقۀ ژئوپليتيك كه وزن و قدرت ملي تقريباً يكساني دارند، همواره به‌دنبال ايجاد گونه‌اي از توازن قوا در مناسبات ژئوپليتيك خود هستند كه بتواند اهداف و منافع ملي آن‌ها را نيز تأمين كند. جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي به‌سبب همسايگي و وجود عوامل واگرا و همگراي مؤثر در سياست‌هاي داخلي و خارجي خود، الگوهاي رفتاري خاصي را در روره‌هاي مختلف تاريخي روابط خود بروز داده‌اند كه در طيفي از تنازع تا تعامل، همكاري و رقابت قابل بررسي است. در اين پژوهش به‌دنبال پاسخ اين پرسش هستيم كه در روابط جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي كدام يك از الگوهاي رفتاري تنازع يا تعامل غالب بوده است؟ يافته‌‌‌ها نشان مي‌دهد كه روابط ايران و عربستان سعودي متأثر از وجود تفاوت‌هاي بنيادين و ساختاري داخلي و خارجي، بسترهاي ژئوپليتيكي متعارض و واگرايانه‌اي است كه در دوره‌هاي مختلف الگوي تنازع و تعامل را ايجاد كرده است، ولي با توجه به وجود عوامل همگرا و ضرورت‌هاي داخلي و خارجي اين دو كشور در دوره‌هاي تاريخي مختلف، الگوي رفتاري تعامل و همكاري براي كاهش تنش‌‌‌ها نيز ارائه شده است.