شبكه روابط در ملكوت با تاكيد بر ديدگاه علامه طباطبايي در تفسير الميزان

حضور پُررنگ انواع مختلفي از تعابير و اشاره‌ها به «ملكوت» در قرآن كريم، نشان‌دهندۀ اهميت توجه كردنِ انسان‌ها به اين عوالم و خصوصيات آنهاست؛ هم‌چنين اشاره به احديّت، عرش و كرسي، ام‌الكتاب و كتاب مبين، خزائن و لوح محفوظ، محو و اثبات و قدَر، مشيّت و قضاء و غيره با ذكر صفات مختلف، نشان از تفاوت آنها و كاركردهاي آنها دارد؛ در اين مقاله تلاش شده است تا براساس تفسير آيات مرتبط با اين موارد  و مبتني بر تفسير الميزان، پس از تجميع و تحليل هر كدام از تعابير به‌كار رفته در مورد ملكوت الهي، به كشف روابط ميان آنهاپرداخته شود. نتايج به‌دست آمده از اين تحليل‌ها نشان مي‌دهد كه عالم ملكوت الهي از ذات بينهايت آغاز شده و به مرتبۀ احديت تنازل مي‌كند و سپس علم الهي تجلي مي‌نمايد، سپس مشيّت الهي ظهور پيدا مي‌كند، سپس امر، سپس قدَر و در نهايت قضاء الهي. هم‌چنين امر الهي ابتدا خزائن را ايجاد مي‌كند سپس به امّ‌الكتاب و كتاب مكنون تنازل مي‌نمايد، سپس به لوح محفوظ، سپس كتاب مبين، سپس امام مبين، سپس مفاتح‌الغيب، سپس عرش و در نهايت به كرسي رسيده و از آنجا در عالم خلق جاري مي‌شود. تحليل اين مراتب مي‌تواند در دانش‌هاي مختلف علوم انساني براي دست‌يابي به زيرساخت‌هاي بنيادين تفكر، احساس و رفتار فرد و جامعه و نحوه ارتباط آنها با يكديگر مورد استفاده قرار گيرد.