احساس و ادراك در روان‎شناسي و مقايسه آن با ديدگاه ملاصدرا: ماهيت، فرايند و گستره

هدف اين پژوهش بررسي «احساس و ادراك در روان‎شناسي و مقايسه آن با ديدگاه ملاصدرا» است. بدين منظور ابتدا با مراجعه به منابع روان شناختي معتبر مانند آثار بروس گلداشتاين، جيمز كالات، اتكينسون و هيلگارد آخرين ديدگاه‌ها درباره احساس و ادراك استخراج گرديد؛ سپس به كتاب هاي دست اول ملاصدرا نظير اسفار، مفاتيح الغيب و شواهد الربوبيه به‎ويژه مباحث مربوط به قواي حسي و نحوه ادراك مراجعه گرديد و ديدگاه ايشان در اين زمينه گردآوري شد. يافته ها به روش توصيفي- تحليلي با همديگر مقايسه گرديد و نتايج ذيل به دست آمد: 1- از نگاه عمده روان شناسان، ماهيت احساس و ادراك امري مادي و از جنس موادي مغزي نخاعي و نهايتاً فعاليت آن است. 2- ادراك طي هفت مرحله رخ مي دهد كه از مواجهه انسان با محرك بيروني آغاز شده، به تجربه هشيار در ارتباط با محرك خارجي و اتخاذ رفتار مناسب در ارتباط با آن پايان مي يابد. 3- گستره ادراك به مدركات حسي محدود مي گردد و براي انسان ادراكي از سنخ ديگر رخ نمي دهد يا دست كم با ترديد مواجه است. 4-از نظر ملاصدرا احساس و ادراك صرفاً براي نفس اتفاق مي افتد كه جوهري مجرد است و امر ادراك‏شده يا صورت ذهني امري مجرد و فعل و توليد نفس است كه نفس آن را هماهنگ با تغيير بدني مي سازد. 5- ادراك حسي طي پنج مرحله رخ مي‏دهد كه از مواجهه با شيء خارجي آغاز مي‏شود و به ساخت صورت مجرد هماهنگ با آن توسط نفس و تفسير و تحليل آن خاتمه مي يابد. 6– ادراك در انسان به ادراك حسي محدود نيست و علاوه بر آن از ادراك شهودي، نقلي، وحياني و عقلي نيز برخودار است؛ بلكه ادراك هاي شهودي و عقلي پايه ديگر ادراكات حتي ادراك هاي حسي هستند.