بررسي مقايسه‌اي جايگاه اهل بيت (ع) در آثار مورخان مذاهب اسلامي، به‌ويژه در قرون اوليه هجري

علاقه فراوان پيروان مذاهب اسلامي به اهل بيت (ع) مانع از بروز اختلاف درباره تعيين مصاديق و جايگاه ايشان در بين عالمان مسلمان نشده است. اين اختلافات كه مبناي عقيدتي و سياسي دارد در حوزه تاريخ‌نگاري اسلامي نيز مؤثر بوده است. با وجود پرداختن عموم مورخان مسلمان به موضوع اهل بيت، متون متقدم تاريخي از لحاظ تعريف و تحديد مصاديق، سبقت در تدوين آثار، تعداد آثار و نيز از منظر شيوه و اهداف مطرح‌كردن اين موضوع با يكديگر اختلاف دارند. ما معتقديم مورخان شيعه علاوه بر پيشگام‌بودن در نگارش درباره اين موضوع، تعداد آثار بيشتري نيز به وجود آورده‌اند. در حالي كه پيروان مذاهب اهل سنت بيشتر به فضايل فردي و اخلاقي اهل بيت توجه كرده‌اند، مورخان شيعه، به‌ويژه اماميه، در متون تاريخي‌شان علاوه بر مطرح‌كردن فضايل فردي و اخلاقي، بيشتر جايگاه اجتماعي و مسئله امامت و رهبري ايشان را برجسته كرده‌اند. استفاده مورخان شيعه از مباني كلامي در تاريخ‌نگاري اهل بيت و تمركز اهل سنت بر گزاره‌هاي تاريخي از ديگر تمايزات در اين باره است كه نشانگر تأثيرپذيري تدوين اين موضوع از اوضاع و احوال عقيدتي و سياسي مناطق مختلف جغرافيايي در جامعه اسلامي است.