تأويل‌گرايي در انديشه نصر حامد ابوزيد و محمدهادي معرفت

تأويل يكي از مباحث مهم علوم قرآن و علم كلام است كه در فهم قرآن و روايات، به‌ويژه برخي آيات مربوط به اسماء و صفات، نقش كليدي و كاربردي دارد. نپذيرفتن آن به معناي ناديده‌انگاشتن ژرفاي پايان‌ناپذير كلام الاهي و افتادن در دام تشبيه و تجسيم است. از صدر اسلام، مذاهب اسلامي و دانشمندان مسلمان، درباره تأويل متون مقدس، ديدگاه‌هاي مختلفي داشته‌اند، تا جايي كه برخي با تسامح در تأويل و تفسير دين، موجب تحريف دين و انحراف در اعتقادات مردم شده‌اند. اولين اختلاف درباره چيستي تأويل و تفاوت آن با تفسير است. تأويل متون در طول تفسير نيست كه اگر در آيه‌اي، تفسير و توضيح ظاهري جواب نداد به تأويل روي آوريم، بلكه مسئله‌اي مستقل و در قواره راسخان در علم و مطهَّرين است؛ بنابراين، برخي مانند محمدهادي معرفت و نصر حامد ابوزيد با نگاه حداقلي به آن، تأويل را نوعي تفسير، و با قواعدي ساده براي همه افراد جايز مي‌دانند. اين پژوهش پس از بيان معناي لغوي و اصطلاحي «تأويل»، نظريه تأويل را از ديدگاه اين دو قرآن‌پژوه، تبيين، بررسي و ارزيابي مي‌كند.