نقدهاي شاه‌نعمت‌الله ولي در حوزه هاي تصوّف، فلسفه و كلام

در نوشتار حاضر با روش توصيفي-تشريحي نقدهاي يكي از اثرگذارترين چهره هاي تصوّف، شاه‌نعمت‌الله ولي، در رسائل منسوب به او با هدف شناسايي حوزه‌هايي كه  نقد كرده است و نيز روش و زبان او در اين نقدها بررسي و تحليل مي‌شود. مطالعۀ اين نقدها نشانگر ديدگاه و آراي او در مذهب، عرفان و فلسفه است. شاه‌ولي مريدان فراواني داشته و به يقين برخي از آن ها انحرافات و بي‌رسم و راهي هايي هاي داشته اند، ولي نتايج تحقيق نشان مي دهد كه وي به نقد آن ها نپرداخته و به نقد آراي نظري در خصوص سير و سلوك عرفاني بسنده كرده است. شاه‌ولي به مقام مشاهده معتقد نبوده و معرفت عرفا جز معرفت قطب را ناقص مي داند. همچنين بين سير و سلوك عرفاني و زندگي عادي و معمولي بين مردم منافاتي نديده است. در حوزۀ فلسفه وكلام با اينكه از شارحان مكتب اكبري است، اما گاهي ديدگاه‌هاي ابن عربي و نيز ديدگاه‌هاي حكما، معتزله و متكلّمان و برخي از ديدگاه‌هاي اماميه را بدون اشاره به نام نقدشونده نقد كرده است. او با زهّاد و شطاحان مخالف بوده، اما نگاه مثبتي به ملامتيه داشته است. شاه‌ولي از نظر زباني كمتر از تمثيل و حكايات بهره برده و با زباني ساده و روشن نقدهاي خود را بيان كرده است.