بررسي توصيفي نقش حروف جر در تنوع معنايي آيات قرآن كريم با تكيه بر رويكرد طرحواره تصويري حركتي ليكاف و جانسون

اينكه حروف جرّ به طور خاص افزون بر نقش ميانجي، به بسط شبكه معنايي كمك مي كنند يا نه، پرسشي محوري است. از آنجا كه در ميان حروف، حروف جرّ به علت رابط فعل و اسم بودن، از جايگاه ويژه اي برخوردارند، فهم رابطه‌ آنها در گرو شناخت دقيق حروف جرّ و آشنايي با كاركردهاي متنوع آنها در سياق هاي مختلف است. هدف بررسي سازوكار شكل گيري معناي ذهني از طريق بررسي معناشناختي نقش طرح واره هاي حركتي در حروف جرّ قرآني است. روش تحقيق، توصيفي- تحليلي و چارچوب نظري، نظريه‌ طرحواره هاي تصويري ليكاف و جانسون است. جستار حاضر در صدد پاسخگويي به اين پرسش است كه طرحواره هاي حركتي حروف جرّ چگونه به روشن داشتِ معاني و بسط آنها در آيات قرآن كمك مي كنند؟ بدين منظور ايده‌ كانوني پژوهش اين است كه طرحواره هاي حركتي به مثابه‌ پربسامدترين طرحواره‌ به كاررفته در حروف جرّ مندرج در قرآن كريم، به استخراج طرحواره هاي تصويري از معاني انتزاعي ياري مي رساند. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد حرف جرّ از نظر ماهيت چند حالت دارد و معناي نهايي آن را موقعيتي مشخص مي كند كه حرف در آن به كار مي رود. در طرحواره منبع- مسير- هدف، حروف جر به طور گسترده در آيات قرآن براي نقشه برداري از حوزه هاي انتزاعي به كار رفته اند و در معناي مكاني- هندسي جهت گيري از مبدأ و مقصد به كار مي روند.