بررسي و تحليل شيوه‌هاي اقتباس شاعران معاصر از ضرب‌المثل‌هاي اشعار حافظ

ضرب‌المثل‌ها آينه فرهنگ‌عامه هستند كه سينه‌به‌سينه از نسلي به نسل ديگر انتقال مي‌يابند و مي‌توان با بررسي آن‌ها به شيوه تفكر و روح عامه يك سرزمين دست يافت. مضامين تعليمي ضرب‌المثل‌ها بر عوام و خواص جامعه تأثيري بسزا دارد و شايد همين يكي از عوامل مهم ماندگاري آن طي قرون متمادي باشد. غزليات حافظ سرشار از تمثيلات است. ايجاز زبان اشعار او سبب شده است مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود و هفت سده، در اذهان و زبان اين مرزوبوم باقي بماند. در شعر معاصر چه از نوع نيمايي باشد يا غزل معاصر، الگوبرداري از زبان و انديشه حافظ ديده مي‌شود. در اين پژوهش با مطالعه آثار هجده شاعر معاصر، انواع تأثيرپذيري و اقتباس از ضرب‌المثل‌هاي غزليات حافظ در اشعار آنان، كشف و استخراج شده است؛ نيز وام‌گيري صريح و غيرصريح از 110 ضرب‌المثل غزليات حافظ در اشعار آنان ديده مي‌شود. نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد كه مضامين اندرزگونه، توصيه‌هاي شاعرانه، تشويق، نهي و تحذير ضرب‌المثل‌هاي ديوان حافظ در شعر معاصر بازآفريني شده است. شاعر معاصر چه در محور فرم و صورت و چه از جنبه مضمون و محتوا، گاه به‌صورت نقل‌قولي شاعرانه براي بيان تأثرات و گاه به‌منظور نقد شرايط روزگار، از آموزه‌هاي نهفته در محتواي ضرب‌المثل‌هاي اشعار خواجه وام مي‌گيرد و مي‌كوشد با افزودن و يا اندك تغييراتي در واژگان، تمثيلات اشعار او را بازآفريني كند.