كنش و منش شاهان اساطيري؛ الگويي تربيتي در شاهنامه و متون تاريخي

توجه به كنش‌ها و ويژگي‌هاي اخلاقي شاهان اساطيري يكي از موضوعات مهم مطرح در شاهنامه و متون تاريخي است. پديدآورندگان اين متون كوشيده‌اند‌ پادشاهان را الگوهاي برتر رفتاري معرفي كنند تا بتوانند از اين طريق اندكي از تندي رفتار حاكمان روزگار خويش بكاهند و ايشان را به‌گونه‌اي غيرمستقيم آموزش دهند؛ يا با بيان شباهت ميان رفتار ايشان و پادشاهان اساطيري، جايگاه والايي براي حاكمان روزگار خود پديد آورند و از مزاياي بيشتري بهره‌مند شوند. با بررسي متن‌هاي تاريخي مي‌بينيم كه تاريخ‌نگاران، روزگاران گذشته را دوراني مطلوب و به‌دور از هرگونه زشتي و ناروايي پنداشته‌اند؛ ازاين‌رو درپي ارائه الگويي مثالي و تقليدپذير از اخلاق و رفتار پادشاهان اساطيري برآمده‌اند؛ الگويي كه اگر ديگر حاكمان از آن پيروي كنند، جامعه‌اي آرماني شكل مي‌گيرد. در اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي، بخش اساطيري شاهنامه و برخي متون تاريخي بررسي مي‌شود كه به زندگي شاهان اساطيري پرداخته‌اند. بيشتر مطالبي كه در اين آثار درباره پادشاهان اساطيري و رفتار ايشان بيان شده ‌است، مربوط‌به رفتار مهربانانه ايشان با زيردستان و تأكيد ويژه بر عدالت‌گستري و جلوگيري از ستم بر مردمان است. توجه به دينداري پادشاهان و نقش ايشان در هدايت مردمان به‌سوي جامعه‌اي آرماني نيز اهميت بارزي در اين متون دارد؛ جامعه‌اي كه در آن از ظلم و ستم خبري نيست و مردم در آرامش و آسايش به سر مي‌برند.