تحليل عوامل پيكربندي فضايي مؤثر بر قابليت بازديدپذيري اماكن تاريخي شهرها (نمونه مطالعه: مسجد عتيق قزوين و بافت پيرامون)

اماكن و حوزه‌هاي تاريخي به‌مثابه نشانه‌هاي شهري از قابليت‌هاي متعدد در برنامه‌ريزي و توسعه محيط شهري برخوردارند. ازآن‌جمله، آگاهي از نحوه اثرگذاري اجزاي پيكربندي فضايي بر قابليت بازديد و استفاده از آن‌هاست كه نقش مؤثري در تدوين راهبردهاي گردشگري شهري در مسيرهاي منتهي به اماكن تاريخي خواهد داشت. در مقاله حاضر به‌كمك روش توصيفي تحليلي ازطريق تمركز بر ابعاد كالبدي مؤثر بر امكان بازديد از مكان‌هاي تاريخي توسط گردشگر، مؤلفه‌هاي اثرگذار تدوين شده و سپس با روش استدلال منطقي، اعتبار شاخص‌ها در بازديدپذيري محدوده بافت تاريخي موردتحليل قرار مي‌گيرد. هدف تحقيق ارزيابي عوامل پيكربندي فضايي مؤثر بر قابليت بازديدپذيري مسجدجامع عتيق شهر قزوين ازطريق مطالعه كالبد بنا و محدوده بافت پيرامون است. سؤال تحقيق آن است كه كدام رويكردهاي كالبدي در افزايش بازديدپذيري بافت‌هاي تاريخي و ابنيه شاخص موجود در آن نقش دارد. مؤلفه‌هاي بازديدپذيري در بافت تاريخي شهر قزوين در محدوده مطالعه چگونه ارزيابي مي‌شود. ابزار تحليل نرم‌افزار تخصصي نحو فضا و نيز تكيه بر مشاهدات و برداشت‌هاي ميداني است. نتايج نشان مي‌دهد موقعيت استقرار ابنيه شاخص درون بافت تاريخي بيش‌ترين اثرگذاري را بر امكان و قابليت بازديد خواهد داشت و ازسوي ديگر در مقياس معماري، عناصر طبيعي و مصنوع موجود در كالبد بنا، مبلمان فضا و تناسبات ارتفاعي بر كشش و جاذبه بصري/ حركتي و حضور و هدايت ناظر به سمت مقاصد معين اثرگذاري بيشتري دارد. همچنين گستردگي فضا نسبت به توده در مكان استقرار عناصر نشانه به‌دليل تأثير بر شاخص تردد فضايي و حدود رؤيت‌پذيري، امكان هدايت ناظر در مسيرهاي منتهي به آن‌ها و احتمال بازديد ناظران را افزايش مي‌دهد.