جنبه‌هاي اندرزي مَثَل‌هاي لَكي شهرستان دلفان

مَثَل‌ها از شاخص‌ترين گونه‌هاي ادب عامه و عصارۀ فكري و فرهنگي جوامع بشري هستند كه همواره گسترۀ پژواك باورها، انديشه‌ها، احساسات، آلام، آرزوها، آرمان‌ها و آداب و رسوم اقوام گوناگون بوده‌اند. مثل‌ها‌ ويژگي‌هاي متعدد دارند كه از مهم‌ترين آن‌ها، جنبۀ اندرزي است. لك‌ها از اقوام اصيل و بافرهنگ ايراني به شمار مي‌‎آيند كه بيشتر در مناطقي از غرب و جنوب غرب كشور سكونت دارند. اين گروه ايراني به زبان لكي سخن مي‌گويند و از ادب شفاهي غني، خاصه در بخش مثل‌ها، برخوردارند. در اين پژوهش كه روشي توصيفي- تحليلي دارد و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و داده‌هاي ميداني صورت گرفته است، جايگاه اندرز و نيز مهم‌ترين مقوله‌هاي آن در مثل‌هاي مردم لك‌زبان شهرستان دلفان، بررسي و تحليل شده است. دستاورد پژوهش دلالت بر بسياري و گوناگوني مفاهيم اندرزي در محتوا و درون‌مايۀ مثل‌ها دارد كه خود نشاني از اندرزگرايي و پندآموزي در زندگي قوم لك است. تنوع موضوعي اندرز و تعليم در مثل‌هاي لكي مشتمل بر ده مقولۀ مهم در حوزه‌هاي گوناگون زندگي است كه عبارتند از: فضيلت‌هاي اخلاقي و سفارش به آن‌ها، نهي از رذيلت‌هاي اخلاقي، آموزه‌هايي دربارۀ تدبير امور، مسئوليت‌ها و مشكلات، آموزه‌هايي دربارۀ تربيت فرزند، آموزه‌هايي دربارۀ رفت‌وآمدها، روابط و تعاملات اجتماعي، آموزه‌هايي دربارۀ روزي و معيشت، آموزه‌هايي دربارۀ زبان و سخن، آموزه‌هايي دربارۀ شراكت و مسائل اقتصادي، آموزه‌هايي دربارۀ كار، كوشش و اغتنام فرصت و آموزه‌هايي دربارۀ همنشيني، دوستي و دشمني. در اين جستار، 50 مثل لكي مرتبط با اين مقوله‌ها انتخاب، بررسي و تحليل شده است.