بررسي نقش حيوانات در ضرب‌المثل‌هاي عامۀ شهرستان رستم

ادبيات عاميانۀ هر قوم و خطّه‌اي اعم از نظم و نثر و ادبيات شفاهي نشان‌‌دهنده و بيانگر فكر، باور، آداب و رسوم، رفتار، مناسبات فرهنگي و اجتماعي و شيوۀ زندگي است. در ميان ضرب‌المثل‌هاي شهرستان رستم، حيوانات نقش قابل ملاحظه‌اي دارند. با بررسي‌هاي انجام‌شده، يك هفتم ضرب‌المثل‌ها به حيوانات اختصاص دارد. اين حيوانات كه به دو گروه اهلي و وحشي تقسيم مي‌شوند، حيواناتي هستند كه با زندگي مردم اين ديار ارتباط تنگاتنگ دارند. نگاه به جامعۀ حيوانات در اين مَثل‌ها در واقع جامعه‌شناسي انسان‌هاست. بعضي از رفتار، حركات، خلق و خوي حيوان در انسان منعكس شده است كه اين امر، مَثلي بر پايۀ تشبيه، استعاره يا كنايه را فراهم آورده است. حيواناتي كه انسان در زندگي روزمره بيشتر با آن ارتباط داشته است، ضرب‌المثل بيشتري در شأن اوست و انعكاس رفتارش چشمگيرتر است. حيواني كه خدمت بيشتري عرضه مي‌كند، نقش بيشتري را در پرورش ايفا مي كند و آن كه براي زندگي تهديد است، فردي است كه رفتارش در جامعه منفي است و كاربرد مثل در شأن وي در حقيقت براي آن است كه در اصلاح خويش بكوشد. توصيف يك حيوان در ضرب‌المثل، در حقيقت بيان مشخصۀ فردي است كه داراي اين صفت است. اين همه مَثل در شأن حيوانات با كاربردي كه آنان در فرهنگ مردم اين شهرستان دارد، جز تربيت، رشد و آموزش، قصد و هدفي در آن متصوّر نيست كه اين موضوع خود به نقش مهم انسان‌سازي به منظور ايجاد جامعه‌اي سالم تأكيد دارد.