بررسي تطبيقي اشعار عاشورايي الهامي با عبّاسقلي يحيوي از بعد حماسي

حادثۀ عظيم عاشورا مملوّ از پايمردي‌ها و حماسه‌هايي است كه امام حسين (ع) و اصحاب بزرگوار آن حضرت، قهرمان آن بودند؛ لذا اين بعد (حماسه) از ابعاد آن حادثۀ جاويد، بيشتر از ساير ابعاد جلوه‎ كرده و از برجستگي ويژه‌اي برخوردار است. هدف از مقالۀ حاضر، تطبيق زمينه‌هاي حماسي آييني اشعار عاشورايي در آثار الهامي كرمانشاهي و عبّاسقلي يحيوي اردبيلي دو شاعر شيعيِ پارسي‌گوي و تركي‌سراي است. فرضيۀ پژوهش اين است كه اشعار عاشورايي الهامي و يحيوي، متضمّن افكار بلند حماسي، ديني و تعليمي است كه با روايت‌هاي خاصّ آن دو و با زباني هنري و ادبي به زيور شعر آراسته شده است و به انعكاس ارزش‌هاي آييني (ديني) و حماسي عاشورا از قبيل پايمردي، ايثار، نثار، مقاومت، مبارزه و ايستادگي در برابر بيدادگري‌هاي اشخاص و حكومت‌هاي ظالم، ستايش آزادگي و آزادي‎‌خواهي، سازش‎ناپذيري در برابر ظلم، دعوت به مبارزه و پايداري در برابر بيدادگران و جهاد، شهادت و انديشه‎هاي انقلابي تشيّع در گسترۀ ادب فارسي و تركي پرداخته است. نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد كه دو شاعر عاشورايي در بسياري از مسائل حماسي از قبيل وصف جزئيات نبرد، مردانگي‌هاي امام حسين (ع) و ياران ايشان و ناجوانمردي‌هاي سپاه دشمن، ذكر خرق‌عادت و غيره ديدگاه مشتركي داشتند؛ الهامي از شاهنامه بيشتر از يحيوي استفاده‌ كرده‌است و با انتخاب وزن و سبك شاهنامه، بر ميزان تأثير اشعار حماسي خود افزوده‌است؛ يحيوي نيز با انتخاب «مادر» به عنوان دعاكنندۀ براي قهرمان خود جهت پيروزي بر دشمن، بر روح غنايي اشعار حماسي خود افزوده است.