مديريت تربيتي مبتني‌بر سيرۀ پيامبر اكرم (ص) با تأكيد بر آيات قرآن

در علم مديريت آموزشي، معمولاً سازمان‌هاي آموزشي مانند ديگر سازمان‌هاي خدماتي، توليدي و صنعتي درنظر گرفته شده‌اند؛ درحالي كه اگر مديريت آموزشي به‌سمت مديريت عناصر حاكم بر تربيت و آموزش حركت كند، به اهداف غايي خود دست خواهد يافت. از طرف ديگر، اسلام به‌عنوان آخرين دين براي هدايت بشريت، برنامه‌اي كامل براي تربيت انسان دارد و بر اين اساس، در پژوهش حاضر، درپي پاسخ‌گويي به اين سؤال بوده‌ايم كه مديريت تربيتي در سيرۀ رسول‌الله (ص) به‌عنوان كامل‌ترين انسان و آخرين پيامبر، چگونه است، تا بتوانيم از اين شيوۀ مديريت در نظام آموزش‌وپرورش بهره جوييم. براي انجام‌دادن اين پژوهش از روش توصيفي تحليلي با به‌كارگيري روش تحليل مضمون استفاده كرده‌ايم و تحقيق پيشِ‌روي درزمرۀ پژوهش‌هاي كيفي قرار مي‌گيرد. جامعۀ آماري پژوهش، مشتمل بر قرآن كريم و نمونۀ پژوهش، آيات مرتبط با سيرۀ پيامبر اكرم (ص) درخصوص تربيت و آموزش در اين كتاب آسماني بوده است و به‌منظور اطمينان‌يافتن دربارۀ برداشت از آيات، از تفسير الميزان نيز استفاده كرده‌ايم. براي پاسخ‌گويي به سؤال‌هاي پژوهش، داده‌هاي اوليه كدگذاري شدند و طبقه‌بندي مضامين پايه، سازمان‌دهنده و فراگير در سه محور اهداف غايي، اصول و روش‌ها صورت گرفت و بدين ترتيب، درحوزۀ اهداف غايي، يك هدف غايي هدايت (خروج از ظلمت به‌سمت نور) و يك هدف فرعي به‌نام بلاغ (اتمام‌حجت) به‌دست آمد. درحوزۀ اصول، پنج اصل انذار (بيداركردن)، تذكر (يادآوري)، تبشير (استقامت)، رجوع به منبع و اسوه‌سازي تعيين شد. درحوزۀ روش نيز چهار روش تلاوت آيات (انتقال حقايق و عينيت‌بخشيدن آن‌ها)، تزكيه (پاك‌سازي و رشد)، تعليم كتاب و تعليم حكمت شناسايي شد. مسئلۀ موردتوجه در اين پژوهش، نظام‌مندبودن، مرتبه‌اي و مرحله‌اي بودن آن، و كاركرد مضامين به‌دست‌آمده در تسريع رشد و دوركردن انحراف‌ها از نظام آموزشي است؛ به‌نحوي كه همۀ اصول و روش‌ها درخدمت هدف غايي باشند.